22-Medeni Usul Hukukunda “Süreler”

- Okuma süresi: 5dk, 39sn

SÜRELER

Sürelerin Çeşitleri

Kanunun Belirlediği Süreler

Bu süreler kanun tarafından belirlenmiştir. Örneğin, cevap verme süresi, istinaf ve temyiz süresi. Kanunda belirtilen sürelerin bir kısmı mahkemeler için öngörülmüş, bir kısmı ise taraflar için öngörülmüştür. Mahkemeler için öngörülen süreler hak düşürücü nitelikte olmayıp, mahkemenin bir işlemi hangi süre içinde yapması gerektiğini belirler. Kural olarak mahkeme o işlemi o sürede yapmak zorundadır. Ancak işlem süresinden sonra da yapılsa da yapılan işlem geçerlidir. Ancak şartları varsa zarar gören kişi aleyhine tazminat davası açılabilir. Taraflar için kanunda belirtilen süreler ise, kural olarak kesindir ve hak düşürücüdür. Kanunda belirtilen sürelerde taraflar gerekli işlemleri yapmazlarsa o hak düşer. Düşen süreler istisnalar dışında kullanılması mümkün değildir. Kanunda taraflar için öngörülmüş süreler Kanunda belirtilen istisnalar dışında hâkimce azaltılıp çoğaltılamaz. Kanunda açıkça belirtilen durumlarda hâkim süreleri azaltıp çoğaltabilir.

Hâkimin Belirlediği Süreler

Bazı durumlarda her somut olayda sürenin hâkim tarafından belirlenmesi daha uygun olacağından bu sürelerin belirlenmesi kanun tarafından düzenlenmemiş, hâkime bırakılmıştır. Hâkim tarafından belirlenen süreler kural olarak kesin değildir. Hâkim verilen sürenin kesin olduğunu belirtmemişse süreyi geçiren taraf yeniden süre verilmesini isteyebilir. İlk verilen sürede işlemi yapmamış kişiye yeniden süre verilebilmesi için tarafın mazeret göstermesi ya da ispat etmesi gerekmez. Talep üzerine vereceği bu ikinci süre, kararında belirtmemiş olsa bile kesindir ve bir daha süre verilemez. Hâkim vereceği sürenin kesin olduğuna karar verirse bunu kararında açıkça belirtmeli ve süre içinde yapılacak işlemle süreye uymamanın müeyyidesi açıkça gösterilmelidir.

Sürelerin Hesaplanması

Bir süre söz konusu olduğunda, sürenin Kanun’da mı düzenlendiği yoksa hâkim tarafından mı verildiği, kesin olup olmadığı göz önünde tutulmalıdır. Sürelerin hesabında üç şey önem taşır.

Sürenin başlangıç anı
Sürenin ne kadar olduğu
Sürenin ne zaman sona erdiği

Süreler bazı hallerde tefhim, bazı hallerde tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlar. Tebliğden kasıt, tarafın gönderileni tebellüğ etmesi yani tebliğ edileni almasıdır. Sürenin başlamasında ve hesaplamasında resmi tatil günleri de hesaba katılır. Özellikle resmi tatil günlerinde de tebliğ yapılabileceğinden resmi tatil günlerinde de süre işlemeye başlayabilir. Ancak sürenin son günü resmi tatil gününe rastlıyorsa, süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter.

Sürelerin hesaplanmasında gün olarak belirlenen sürelerde ilk gün (tefhim veya tebliğ günü) hesaba katılmaz ve süre son günün tatil saatinde biter.

Hafta ve ay veya yıl olarak hesap edilen sürelerde, sürenin başladığı güne son hafta veya ay ya da yıl içindeki karşılık gelen günü tatil saatinde süre biter. Ay olarak hesaplanan sürelerde, sürenin başlaması ay sonuna rastlarsa ve sürenin bittiği ayda böyle bir gün yoksa o ayın son günü süre bitmiş sayılır.

Adli Tatil

Adli tatil her yıl yirmi temmuzda başlar, otuz bir ağustosta biter. Yeni adli yıl bir eylülde başlar. Mahkemeler, adli tatil sırasında kural olarak dava ve işlere bakamaz ve bunlar adli tatilden sonraki bir zamana ertelenir. Adli tatil süresince, dava, karşılık dava, istinaf, temyiz dilekçeleri ve bunlara karşı verilen cevap dilekçelerinin, dosyası işlemden kaldırılan davaların yenilenme dilekçelerinin alınması, ilam verilmesi, her türlü tebligat, dosyanın bir başka mahkemeye, bölge adliye mahkemesine veya Yargıtay’a gönderilmesi işlemi yapılır. Bazı iş davalara ise adli tatilde bile bakılır. Bunlar;

İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delil tespiti, geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması, dispeçci atanması talebi
Nafaka davaları, soy bağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ve işler
Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları
Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları
Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi, kıymetli evrakların kaybından doğan davalar
İflas, konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılması işleri
Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler
Tahkim hükümlerine göre mahkemenin görev alanına giren dava veya işler.
Çekişmesiz yargı işleri
Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen dava ve işler ile, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.

Tarafların anlaşmaları halinde yukarıda belirtilen dava ve işlerin de görülmesi adli tatil sonrasına bırakılabilir. Adli tatil sonrasında bakılacak işler ve davalar açısından ilgili süre adli tatil sırasında sona ererse, adli tatilden sonra ek süreden yararlanır. Bu süre adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta daha uzamış sayılır.

Adli tatil sırasında görülen dava ve işlere nöbetçi mahkeme bakar. Adli tatilde görülen dava ve işlerde sürenin sonu adli tatile rastlarsa süre bir hafta daha uzamış sayılmaz.

Medeni Usul Hukuku Bazı Ders Özetleri