18-Hakimin Reddi Usulü

- Okuma süresi: 4dk, 33sn

Hâkimin Reddi

Hâkimin reddi sebepleri kanunda sınırlı olarak sayılmamıştır. Hâkimin tarafsızlığından şüpheyi gerektiren önemli bir sebebin bulunması hâlinde, taraflardan biri hâkimi reddedebileceği gibi hâkim de bizzat çekilebilir. Özellikle aşağıdaki hâllerde, hâkimin reddi sebebinin varlığı kabul edilir.

Davada, iki taraftan birine öğüt vermiş ya da yol göstermiş olması. Bu huşu davayı aydınlatma yükümlülüğü ile karıştırılmamalıdır.
Davada, iki taraftan birine veya üçüncü kişiye kanunen gerekmediği hâlde görüşünü açıklamış olması. Davada henüz bir inceleme yapmadan davacıya veya üçüncü bir kişiye bu davanın kazanılamayacağını açıklaması örnek olarak verilebilir.
Davada, tanık veya bilirkişi olarak dinlenmiş veya hâkim ya da hakem sıfatıyla hareket etmiş olması. Hâkimin tanık olarak dinlendiği bir davada daha sonra hâkim olarak devam etmek zorunda kalması gibi. İlk derece mahkemesinde kendi baktığı davasında daha sonra Yargıtay üyesi olarak da incelemesi de buna örnek olarak verilebilir.
Davanın, dördüncü derece de dâhil yansoy hısımlarına ait olması. Hâkim ile davalının üçüncü dereceye kadar kan ve hısım olmadı yasaklılık hali olmasına rağmen dördüncü dereceye kadar olması ise ret halidir.
Dava esnasında, iki taraftan birisi ile davası veya aralarında bir düşmanlık bulunması.

Hâkimin Reddi Usulü

Hâkimi davanın tarafları reddedebileceği gibi, hâkimin kendisi de reddedebilir.

Taraflardan birisinin Hâkimi Reddetmesi

Taraflardan birisi veya taraflardan birisi ile birlikte fer’i müdahil de ret sebeplerine dayanarak hâkimi reddedebilir. Hâkimin reddi sebebini bilen tarafın en geç ilk oturumda bu isteğini bildirmesi gerekir. Bu sebep ilk duruşmadan sonra öğrenilmiş ise, öğrenildikten sonraki ilk duruşmada yeni bir işlem yapılmadan önce ileri sürülmelidir. Ret istemi hüküm verilinceye kadar yapılabilir. Süresi içinde reddedilmez ve hâkim de kendini reddetmezse hüküm bozulmaz. Hâkimin reddi talebi dilekçe ile hâkimin mensup olduğu mahkemeye verilir. Bu dilekçede hangi sebeple reddedildiğinin gösterilmesi gerekir. Hâkim çekinmeye davet edilmiş ise bu da hâkimin reddi hükmündedir. Ret dilekçesi karşı tarafa tebliğ edilir ve karşı taraf ta buna bir hafta içerisinde cevap verir. Reddedilen hâkim üç halde ret istemin reddedebilir.

Ret işlemi zamanında yapılamamışsa
Ret sebebi veya inandırıcı delil gösterilmemişse
Ret isteminin davayı uzatmak amacıyla yapıldığı açıkça anlaşılıyorsa

** İlk derece mahkemelerinin bu kararlarına karşı istinaf, bölge adliye mahkemesi başkan ve üyeleri hakkındaki kararların temyizine ise ancak hükümle birlikte başvurulabilir.

Eğer ret talebi geri çevrilmez ise yazı işleri müdürünün incelenmek üzere dosyayı hemen mercie göndermesi gerekir.

Bölge adliye mahkemeleri için hukuk dairelerinin toplanmasını engelleyecek şekilde toplu ret talepleri dinlenmez.

Ret talebi hakkında yemin teklif olunamaz.

Hâkimi reddeden tarafın ret talebini kötü niyetle yaptığı anlaşılırsa ve talebi esas yönünden reddedilirse, iki hafta içerisinde disiplin para cezasına çarptırılır. Usul yönünde yapılacak ret işlemlerinde disiplin para cezası uygulanmaz.

Hâkimin Kendisini Reddetmesi

Hâkimin ret sebeplerinin birisinin bulunması halinde hâkim kendiliğinden de kendisini reddedebilir. Hâkimin kendisini reddetmesi süreye tabi değildir. Bu ret kararı da merci tarafından incelenmelidir.

Hâkimin Reddetmesinin Sonuçları

Hâkim taraflardan birisinin kendisini reddetmesinden veya kendi kendisini reddetmesinden sonra, ret hakkına merci tarafından karar verilinceye kadar o davaya bakmaz. Daha önce hakkındaki ret talebi reddedilen hâkim yeniden reddedilirse davaya bakmaya devam eder. Hâkimin reddi talebini inceleyen merci talebi reddederse davaya kaldığı yerden devam edilir. Gecikmesinde zarar umulan işler ret talep edilen hâkim tarafından yapılmaya devam edilir. İhtiyati tedbir, delil tespiti, ihtiyati haciz vs. Esas hüküm bakımından istinaf yolu kapalı olan dava ve işlerde hâkimin reddi talebiyle ilgili mercii kararı kesindir. Esas hüküm bakımından istinaf yolu açık bulunan dava ve işlerde ret talebi halkındaki merci kararına karşı bir hafta içerisinde istinaf yoluna gidilebilir. Bölge adliye mahkemelerinin bu husustaki kararı kesindir.

Ret talebinin kabul edilmesi halinde, ret sebebinin doğduğu andan itibaren reddedilen hâkim tarafından yapılmış olan ve ret talebinde bulunan tarafça itiraz edilen esasa ilişkin işlemler daha sonra davaya bakacak hâkim tarafından iptal edilir.

Medeni Usul Hukuku Bazı Ders Özetleri