İş Sözleşmesi
İş sözleşmesi, bir tarafın bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi; işgörme, ücret ve bağımlılık unsurlarından oluşur:
- İşgörme: İş, sözleşmesi ile işçi işverene bağımlı olarak işgörmeyi üstlenir. İş, karşı taraf için ekonomik değeri olan her türlü faaliyettir.
İş sözleşmesinin konusu olan işin mutlaka işverene ait işyerinde yerine getirilmesi zorunlu değildir. Esnek çalışma yöntemlerinin ortaya çıkması ile birlikte işçi artık işini işyerinde veya bir başka yerde bilgisayar ya da telefonunun başında da yapabilir.
- Ücret: Ücret, işçinin işgörme borcu karşısında, işverenin yerine getirmekle yükümlü olduğu karşılıktır. Ücret unsuru olmadıkça iş sözleşmesinin varlığından söz edilemez. Bu sebeple, hatır için veya ahlaki bir amaçla ücretsiz yapılan çalışmalar iş sözleşmesini oluşturmaz. Ücretin açıkça kararlaştırılmamış olması, sözleşmenin geçerliliğini etkilemez. Önemli olan, işin ücret karşılığında yapılıyor olduğunun anlaşılmasıdır.
- Bağımlılık: Bağımlılık unsuru, işçinin, işverenin veya işveren vekillerinin talimatlarına uymak suretiyle iş görmesidir. Bağımlılık, iş sözleşmesini vekâlet ve eser gibi diğer işgörme sözleşmelerinden ayıran en önemli özelliktir.
İş Sözleşmesinin Özellikleri
İş sözleşmesinin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Özel Hukuk Sözleşmesi Olması: İş sözleşmesi, iki tarafın karşılıklı ve birbirine uygun iradelerinin birleşmesi sonucu oluşan bir özel hukuk sözleşmesidir.
- Kişisel İlişki Kurması: İçinin mesleki bilgisi, deneyimi, tutum ve davranışları gibi kişisel özellikleri ile tarafların sadakat, işçiyi gözetme ve eşit işlem yapma gibi yükümlülükleri, iş sözleşmesinin işçi ile işveren arasında kişisel ilişki kurduğuna işarettir.
- İki Tarafa Borç Yüklemesi: İş sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Bu sözleşme ile işçi işgörme borcu, işverense ücret ödeme borcu altına girer.
- Devamlı Olması: İş sözleşmesi ani edimli bir sözleşme değildir. Başka bir ifadeyle, iş söz-leşmesinde tarafların borçları, satış sözleşmesinde olduğu gibi malın teslimi ve bedelin ödenmesi ile tamamlanmaz.
- Bağımlı Hukuki İlişki Kurması: Yukarıda bağımlılık unsurunda da değindiğimiz üzere, iş sözleşmesi, işçinin işverene bağımlı olduğu bir ilişki kurar. İş sözleşmesinin bu özelliği, iş sözleşmesini diğer işgörme sözleşmelerinden ayırt etmeye yarayan temel özelliktir.
Ragıp Karakuş, “İş Hukuku Ders Notu”, s. 21, www.ragipkarakus.com (19.09.2021).
