17-Hakimin Davaya Bakmasının Yasak Olması

- Okuma süresi: 3dk, 40sn

17-Hakimin Davaya Bakmasının Yasak Olması

Hâkimin Davaya Bakmasının Yasak Olması

Hâkimin davada tarafsız kalamayacağı hallerde davaya bakmaması düşünülerek hâkimin davaya bakmaktan yasaklı olması veya reddi yönünde düzenleme yapılmıştır. Hâkimin davada tarafsız olamayacağı varsayılan veya kuvvetle muhtemel olan ve HMK m.34 de sınırlı olarak sayılan hallerde hakimin davaya bakması yasaklanmıştır.

Hâkimin davaya bakmasının yasak olduğu hallerde, kendisi çekinme kararı vermek zorundadır. Hâkim bu durumda davaya bakamaz. Bu durumda davaya başka bir hâkim tarafından devam edilir.

Buna karşılık ret sebepleri başka bir mahkeme tarafından incelenir. Hâkimin kendisini ya da hakimin tarafları reddetmesi halinde hakim hemen davdan el çekmez. Başka bir mahkemenin ret sebebini inceleyerek karar vermesi gerekir. Hâkimin davaya bakmasının yasak olması hali ile ret sebepleri hakimin şahsı ile ilgilidir. Mahkeme ile ilgili değildir.

Hâkimin Davaya Bakmasının Yasak Olması

Hâkim, aşağıdaki hâllerde davaya bakamaz; talep olmasa bile çekinmek zorundadır:

a) Kendisine ait olan veya doğrudan doğruya ya da dolayısıyla ilgili olduğu davada.

b) Aralarında evlilik bağı kalksa bile eşinin davasında.

c) Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyunun davasında.

ç) Kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunanın davasında.

d) Üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların davasında.

e) Nişanlısının davasında.

f) İki taraftan birinin vekili, vasisi, kayyımı veya yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği davada.

Ayrıca Avukatlık Kanunu 13.maddesine göre de; bir hâkim veya Cumhuriyet Savcısının eşi, sebep veya nesep itibariyle usul ve füruundan veya ikinci dereceye kadar (Bu derece dahil) hısımlarından olan avukat, o hakim veya Cumhuriyet Savcısının baktığı dava ve işlerde avukatlık edemez.

Hâkimin Çekinmesi Usulü

Hâkimin davaya bakmasının yasak olduğu hallerde, hakim davaya bakamaz, taraflar talep etmese bile kendiliğinden çekinmek zorundadır. Taraflar hâkimin davaya bakmasının yasak olduğunu her zaman ileri sürebilirler. Hâkimin davaya bakması tarafların muvafakat etmesiyle de mümkün değildir. Çünkü hâkimin yasaklılığı kamu düzenindendir. Davaya bakması yasak olan hâkimin yasak halinin doğumundan sonra yaptığı işlemler üst mahkeme kararı ile iptal olunur. Mutlak suretle iptal söz konusu değildir. İşlemler eğer doğru ise ve tekrar yapılması gerekmiyorsa işlemler yeniden tekrarlanmaz. Ancak davaya bakması yasak olan hakimin vermiş olduğu karar ve hükümler her hâlükârda iptal olunur. Tarafların yaptığı işlemler ise geçerliliğin korur. Yaptığı işlemler ve verdiği kararların yenilenmesi nedeniyle oluşacak masraflar ise hâkim tarafından ödenir. Tek hâkimli mahkemelerde çekinme kararını hâkim kendi verir. Çok hâkimli mahkemelerde ise mahkeme hâkim hakkında çekinme kararı verirken ilgili hâkim oylamaya katılmaz. Çekinme kararına karşı üst mahkemeye başvurulabilir. Çekinme kararının ilk derece mahkemesince verildiği hallerde başvuru üzerine bölge adliye mahkemesinin vereceği kesindir. Bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay’ın temyiz incelenmesi sırasında, taraflarca ileri sürülmese bile davaya bakması yasak olan hâkimin, yasak halinin doğumundan sonra yaptığı işlemler iptal edilebilir. Hatta davaya bakması yasak olan hâkimin verdiği hükmün kesinleşmesinden sonra da yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulabilir.