14-Medeni Usul Hukukunda “İş Bölümü”

İ Ş B Ö L Ü M Ü

Birden fazla aynı mahkemenin bulunduğu yerdeki iş dağılımıdır. Dar ve teknik anlamdaki iş bölümü asliye hukuk mahkemelerinin yanında bir de asliye ticaret mahkemelerinin kurulmasıyla ortaya çıkmıştır. Ancak 6335 sayılı Kanun ile asliye hukuk mahkemeleri ile asliye ticaret mahkemeleri arasındaki ilişki “görev ilişkisine” dönüştürüldüğünden iş bölümü ilişkisi ortadan kaldırılmıştır. Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığını ilgilendiren tüm ticari davalar asliye ticaret mahkemelerinde görülecektir.

YARGI YERLERİNİN BELİRLENMESİ (MERCİİ TAYİNİ)

Yargı Yerlerinin Belirlenmesini (Mercii Tayinini) Gerektiren Haller

Görev ve yetki kurallarının varlığına rağmen bazen davaya hangi mahkemeleri bakacağı konusunda tereddüt ortaya çıkabilir veya davaya bakan mahkemenin bu davaya bakmasına engel haller ortaya çıkabilir.

1. Davaya bakmakla görevli ve yetkili mahkemenin davaya bakmasına herhangi bir engel çıkarsa,
2. Savaş ya da olağanüstü halin bulunması veya yangın, deprem su baskını gibi doğal afet sebebiyle bir yerdeki mahkemenin çalışamaması.
3. Bir yerde hâkimin çekinmesi veya reddedilmesi durumunda, o yerde davaya bakacak anı yetkiye sahip başka hâkimin bulunmaması, ya da hâkimin atanması, emekli olması veya istifa etmesi durumunda yerine bakacak başka hâkimin bulunmaması.
4. İki mahkeme arasında yargı çevrelerinin sınırlarının belirtilmesi konusunda bir tereddüt çıkması halinde
5. İki mahkemenin ayrı ayrı görevsizlik kararı veriri ve bu kararlar kanun yoluna başvurulmaksızın kesinleşirse (Olumsuz görev uyuşmazlığı)
6. Kesin yetki hallerinde, iki mahkeme aynı dava hakkında yetkisizlik kararı verir ve bu kararlar kanun yoluna başvurulmaksızın kesinleşirse.

Yargı Yerlerinin Belirlenmesini (Mercii Tayinini) Gerektirmeyen Haller

Özellikle fiili veya hukuki engelin bulunması durumunda o yerde davaya bakacak başka bir hakim varsa o hakim davaya bakar, dava başka yerde görülmez.

Savaş, olağanüstü hal veya doğal afet gibi fiili bir engel bulunuyorsa, Adalet Bakanlığı tarafından o yerdeki davalara geçici olarak başka yer mahkemesinde bakılmasına karar verilebilir.

O yerdeki hâkimin ölmesi, hastalanması gibi sebeplere dayanıyorsa ya da ret veya çekinme gibi bir hukuki sebeple o yerde davaya bakacak başka bir hâkim yoksa HSYK tarafından geçici yetkili bir hakim görevlendirilir.

İki mahkeme arasında yargı çevrelerinin sınırlarının belirlenmesinde tereddüt çıktığı takdirde, ilk derece mahkemeleri için bölge adliye mahkemeleri, bölge adliye mahkemeleri için ise Yargıtay’a başvurulur.

İki mahkemenin aynı dava hakkında göreve ve yetkiye ilişkin olarak verdikleri kararlar, kanun yoluna başvurulmaksızın kesinleştiği takdirde görevli ve yetkili mahkeme ilgisine göre bölge adliye mahkemesince veya Yargıtay’ca belirlenir.

Yargı yeri belirtilmesi konusunda inceleme dosya üzerinden yapılır. Bölge adliye mahkemesi tarafından verilen yargı yeri belirtilmesine ilişkin kararlara karşı temyiz yoluna başvurulamaz. Yargı yeri belirtilmesi hakkındaki Yargıtay kararları da kesindir.

Medeni Usul Hukuku Bazı Ders Özetleri

• 1-Medeni Usul Hukuku Kavramı ve Amacı
• 2-Medeni Usul Hukukunun Hukuk Dalları Arasındaki Yeri
• 3-Medeni Usul Hukukunun Yer ve Zaman Bakımından Uygulanması
• 4-Medeni Usul Hukukunun Kaynakları 
• 5-Medeni Usul Hukukunda YARGI
• 6-Çekişmeli Yargı ve Çekişmesiz Yargı Farkları
• 7-Mahkemeler (ilk Derece Mahkemeler)
• 8-Mahkemeler (Bölge Adliye Mahkemeleri)
• 9-Mahkemeler (YARGITAY)
• 10-Mahkemeler Arası Hukuki Yardım (İstinabe)

Medeni Usul Hukukunun Diğer Ders Özetleri İçin Tıklayınız.