İş Hukukunda “İşçi”

- Okuma süresi: 2dk, 37sn

İŞ HUKUKUNDA “İŞÇİ”

1)İş Kanunu Kapsamında İşçi Kavramı

Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir (İşK m. 2/1). İş Kanunu kapsamına giren bir işçiden söz edilebilmesi için, öncelikle, bu kişi ile işveren arasındaki sözleşmenin iş söz-leşmesi olması gerekir. Dolayısıyla, eser sözleşmesi, vekalet sözleşmesi veya adi şirket sözleşmesi gibi sözleşmelerle çalışan kişiler İş Kanunu bağlamında işçi sayılmaz. Ayrıca memurlar, çırak ve stajyerler, kamusal yükümlülük kapsamında çalıştırılan tutuklu, hükümlü ve askerler ortada bir iş sözleşmesi bulunmadığı için işçi sayılmaz. Bunun gibi, yardım veya hatır için yapılan işler de iş sözleşmesine dayanmadığından işçi sıfatını kazandırmaz.

Bir kimsenin işçi niteliği taşıyabilmesi için onun mutlaka özel sektöre ait bir işyerinde çalışıyor olması gerekmez. İşveren bir kamu kuruluşu da olsa, çalışanla yapılan sözleşme iş sözleşmesi ise, bu kişi işçi sıfatını haizdir. Aynı şekilde, çalışan kişinin bedenen veya fikren çalışması onun işçi sıfatına etki etmez. Bu noktada önemli olan, iş sözleşmesi ile çalışıyor olmaktır.

Yargıtay, vakıf üniversitelerinde çalışan öğretim elemanlarını iş sözleşmesi ile çalıştıkları gerekçesiyle işçi olarak kabul etmiş ve dolayısıyla bu kişiler hakkında İş Kanunu hükümlerinin uygulanacağına hükmetmiştir.

Son olarak, işçi sıfatına sadece gerçek kişiler sahip olabilir. Bu sebeple, tüzel kişilerin işçi sıfatına sahip olabilmeleri mümkün değildir.

2)Diğer Kanunlar Kapsamında İşçi Kavramı

Öncelikle, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun uygulanması bakımından işçi, İş Kanunu’nda tanımlandığı gibidir (STİSK m. 2/3). Fakat, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na göre, iş sözleşmesi dışında ücret karşılığı iş görmeyi taşıma, eser, vekâlet, yayın, komisyon ve adi şirket sözleşmesine göre bağımsız olarak mesleki faaliyet olarak yürüten gerçek kişiler de bu kanunun ikinci ila altıncı bölümleri bakımından işçi sayılırlar (m. 2/4).

Deniz İş Kanunu’nda işçi, “gemiadamı” şeklinde ifade edilmiştir. Kanuna göre, bir hizmet sözleşmesine dayanarak gemide çalışan kaptan, zabit ve tayfalarla diğer kimselere gemiadamı denir (DİşK m. 2/B). Basın İş Kanunu’nda ise işçi, “gazeteci” şeklinde ifade edilmiştir. Kanuna göre, bu kanunun kapsamına giren fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışanlara gazeteci denir (BİşK m. 1/2).

Ragıp Karakuş, “İş Hukuku Ders Notu”, s. 7, www.ragipkarakus.com (06.12.2020).