23-Medeni Usul Hukukunda “Eski Hale Getirme”

- Okuma süresi: 4dk, 11sn

23-Medeni Usul Hukukunda “Eski Hale Getirme”

ESKİ HALE GETİRME

Bazen işlemin belirtilen süre içerisinde yapılmaması ilgilinin elinde olmayan sebeplerden kaynaklanabilir. Bu gibi durumlarda ilgiliye süresi içinde yapamadığı işlemi eski hale getirme yolu ile daha sonra yapabilme imkânı tanımıştır. Bunun için aşağıda belirtilen şartlar öngörülmüştür.

Eski Hale Getirme Şartları

Süre Elde Olmayan Bir Sebeple Kaçırılmış Olmalıdır.

İlgilinin veya vekilinin işlemi elinde olmayan sebeple işlemi süresinde yapmamış olması gerekir. Elde olmayan sebep; tarafın iradesi dışında gerçekleşen, haklı ve objektif bir engel veya durum olmalıdır. Bir sebebin eski hale getirme sebebi sayılıp sayılmayacağı mahkemenin takdirindedir. Bu engelin gerçekten süresi içinde yapılamayan işlemin yapılmasına engel olması gerekir. Engel ile yapılamayan işlem arasında illiyet bağı bulunmuyorsa eski hale getirme talebinde bulunulamaz. Eski hale getirme sebebine kanuni temsilci ve avukatla takip edilen işlerde kanuni temsilci ve avukat da dayanabilir. Ağır hastalık, kaza, deprem, su baskını, yangın gibi doğal afet veya tarafın kendisine yapılan tebligatı öğrenemeyeceği kadar uzun bir seyahatte olması eski hale getirme sebebi sayılır. Ancak, örneğin tebligatı almamak için uzun bir seyahate çıkılması eski hale getirme sebebi olarak sayılmaz. Eski hale getirme işlemine sadece HMK da belirtilen veya hâkimin tayin ettiği sürelerin geçirilmesi halinde başvurulur. Maddi hukukta belirtilen sürelerin (hak düşürücü süre, zamanaşımı süresi gibi)geçirilmesi halinde eski hale getirme talep edilemez. Mahkemeler için öngörülen sürelerin geçirilmesi halinde de eski hale getirme kapalıdır.

Başka Kanuni Yola Başvurma İmkânı Kalmamış Olmalıdır.

Eski hale başvurma için ilgilinin kaçırdığı işlemin telafi edecek başka bir kanuni imkânın da bulunmama gerekir. Örneğin usulsüz tebligatta, bir tebligat bulunsa da bu usulsüz olduğundan süre alında henüz işlemeye başlamamıştır. Bu nedenle eski hale getirme talebinde bulunulmaz.

Eski Hale Getirme Usulü

Eski hale getirme talebi süreye bağlanmıştır. Eski hale getirme talebi, engelin ortadan kalmasından itibaren iki hafta içinde yapılmalıdır. Aksi halde bu talep dikkate alınmaz. İlk derece ve istinaf yargılamasında en geç nihai karar verilinceye kadar eski hale getirme talebinde bulunmak mümkündür. Ancak nihai karar bir talebin yokluğunda verilmişse, tahkikat aşamasında kaçırılan süreler için kararın verilmesinden sonra da eski hale getirme talebinde bulunulabilir.

Yapılamayan işlem için eski hale getirme, bu işlem hakkında hangi mahkemede inceleme yapılacak idiyse o mahkemeden talep edilir. Dava veya hüküm sırasında ortaya çıkan eski hale getirme talepleri davaya bakan ve hükmü veren mahkemede yapılır. İstinaf yoluna başvurma hakkının düşmesi halinde, bölge adliye mahkemesinden, temyiz yoluna başvuru hakkının düşmesi halinde ise Yargıtay’dan talep edilir. Eski hale getire talebi birden fazla da yapılabilir. Eski hale getirme yargılama hukukuna ilişkin bir yol olup yargılama hukukundan sayılmayan durumlarda, kural olarak eski hale getirme talebinde bulunulamaz.

İlk derece ve bölge adliye mahkemelerinde eski hale getirme talebi ön sorunlar hakkındaki usule; Yargıtay’da ileri sürülecek eski hale getirme talebi ise temyiz usulüne göre yapılır ve incelenir. Eski hale getirme talebi yargılamanın ertelenmesine, hükmün icrasına engel olmaz. Ancak talebi inceleyen mahkeme talebi haklı görürse teminat gösterilmek şartıyla, (gerektiğinde teminat gösterilmeden de) yargılamanın ertelenmesine veya hükmün icrasının gri bırakılmasına karar verebilir.

Eski hale getirme talebi dilekçe ile öngörülen sürede yapılması gerekir. Tam ispat aranmaz, yaklaşık ispat yeterlidir. Mahkeme eski hale getirme talebini kabul ederse, kararında hangi işlemin geçersiz sayılacağını belirtir. Eski hale getirme talebi sebebiyle ortaya çıkan giderler talepte bulunana yükletilir.

Medeni Usul Hukuku Bazı Ders Özetleri