15-Yargı Görevlileri /Hakim

- Okuma süresi: 4dk, 3sn

YARGI GÖREVLİLERİ

Hâkim

Devlet yargı erkini mahkemeler ve hâkimler eliyle kullanılır. Hâkimler yargı yetkisini millet adına kullanırken devleti temsil ederler. Gerektiğinde hukuk yaratan hâkimlerin toplumu iyi tanıyan ve sosyal ihtiyaçlarını iyi bilen kişiler olmalıdır.

Hâkimlik Mesleğine Giriş

Hâkim adaylığına atanabilmek için hangi niteliklerin arandığı Hâkim ve Savcılar Kanunun 8. Maddesinde sayılmıştır

Avukatlık mesleğinden adaylığa geçmek isteyenler için; avukatlık mesleğinde fiilen en az üç yıl çalışmış, giriş sınavının yapıldığı yılın ocak ayının birinci günü itibariyle kırk beş yaşını doldurmamış ve kendi aralarında yapılacak olan yazılı yarışma sınavında ve mülâkatta başarılı olmak şarttır.

Ülkemizdeki Durum

1982 Anayasası ile Yüksek Hâkimler Kurulunun salt hâkimlerden oluşmasına ilişkin durum değiştirilmiş ve Adalet Bakanının başkanlığında ve Adalet Bakanlığı müsteşarının tabii üye olduğu HSYK oluşturulmuştur.

Hâkimlerin Bağımsızlığı

Hâkimler görevlerinde bağımsızıdırlar; Anayasa’ya kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler (AY m.138/1) Hâkimlerin son noktada karar yeri vicdanıdır. Hâkim, diğer devlet memurlarından ve kamu görevlerinden farklı olarak, görevlerini yerine getirirken bağımsızdırlar. Bu bağımsızlık, onun görevini yerine getirirken objektif ve serbest olması amacıyla kabul edilmiştir. Hâkim, yasamaya özellikle yürütmeye karşı bağımsız olmalıdır. Hâkimlerin bağımsızlığı ilk defa 1924 Anayasasında düzenlenmiştir. Bağımsızlık, hâkimin sadece hukuk kuralları ile bağlı olmasıdır. Hâkim hukuk kuralları çerçevesinde, kendi hukuk anlayışı ve vicdanına göre karar verir. Verilmiş olan yargı kararları da hatta Yargıtay kararları da olmak üzere hâkimler bağlayıcı değildir. Hâkimlerin sadece kanunlara bağlı olduğu prensibinin istisnası içtihadı birleştirme kararıdır. İçtihadı birleştirme kararları mahkemeleri bağlamasına karşılık, içtihat yolunu kapamamıştır. Çünkü mahkemeler gerekçesini belirterek farklı yönde karar verebilirler. BU kararı içtihadı birleştirme kararına aykırı düşerse, mahkemeler de bu içtihadın değiştirilmesini ve kaldırılmasını isteyebilir.

Hâkimler öncelikle devlete, sonra da taraflara karşı bağımsız olmalıdır. Taraflara karşı bağımsızlığın sağlanabilmesi için ise hâkimin bazı davalara bakması yasaklanmış, bazı davalarda da reddi sağlanmıştır. Bütün bunların yanında hâkimlerin “dördüncü kuvvet” olarak basına karşı bağımsızlığı sağlanmalıdır. Aynı zamanda hâkim iç bağımsızlığa da sahip olmalıdır.

Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz. Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz. Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez. (AY 138 2/3)

Hâkimlere Tanınan Teminatlar

Hâkimler, yaş haddi ve maluliyeti hali dışında kendileri istemedikçe emekliye sevk olunamazlar. Sağlık durumları nedeniyle görevini yerine getiremeyecekler olanlar ve meslekten çıkarmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymiş olanlar istisnadır.

Hâkimler, kadronun daraltılması veya kaldırılması sebeplerine dayansa bile maaş ve ödeneklerinden yoksun kılınamaz. Bir mahkemenin ve kaldırılması sebebiyle görevsiz kalanlara, aylık ve derece yönünden eşit hâkimlik veya savcılık görevi teklif edilir. Birinci teklif reddedilirse ikinci teklifin de reddedilmesi halinde meslekten çekilmiş sayılırlar. Hâkimler istekleri dışında savcılık sınıfına nakledilemezler. HSYK tarafından disiplin cezası verilebilir.

Medeni Usul Hukuku Bazı Ders Özetleri