İnsan Hakları Hukuku / Online Test-9

Kişilerin TBMM’nin çıkardığı ve haklarını ihlal eden kanun Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine karşı kendilerini koruyabilmek için Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilme yolu, AY m. 152’de düzenlenmiş olan def ’i yoludur.

Temyiz Hakkı: Suç işlemekten mahkûm olan herkesin, kararın daha yüksek bir yargı yeri tarafından denetlenmesini isteme hakkına sahip olması, temyiz hakkıdır.

Mahkemedeki yargısal formasyonlar ise şu şekilde sıralanabilir: Daireler, komiteler, tek hâkim, Büyük Daire.

1997 tarihli İnsan Hakları ve Biyo-Tıp Sözleşmesi

Kişisel verilerin işlenmesinde başta özel hayatın gizliliği olmak üzere kişilerin temel hak ve özgürlüklerini korumak ve kişisel verileri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülükleri ile uyacakları usul ve esaslar, 24.03.2016 tarih ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile düzenlenmiştir.

İnsan Hakları İlçe kurulu; kaymakamın başkanlığında; ilçe belediye başkanı veya yardımcısı, İl Genel Meclisinin ilçeden seçilen üyeleri arasından seçeceği bir temsilci, TBMM’nde grubu bulunan siyasi partilerin ilçe başkanları veya görevlendirecekleri bir temsilci, fakülte veya yüksekokulun bu konuda görevlendirecekleri bir öğretim elemanı, bir avukat veya hukuk fakültesi mezunu bir kamu görevlisi, ilçede görev yapan avukat ve doktorlardan, meslek odalarından veya sendikalardan, mahalli televizyon, gazete, radyo gibi kuruluşlardan kaymakamlık tarafından belirlenecek birer temsilci, Muhtarlar derneği başkanı, yoksa mahalle muhtarlarından, okul-aile birliklerinden başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek birer temsilci, sivil toplum kuruluşlarından başvuranlar arasından kaymakamlık tarafından belirlenecek en az iki temsilciden oluşur.

Bireysel başvuru hakkı, temel hak ve özgürlükleri kamu gücü tarafından ihlal edilenlerin başvurabilecekleri ikincil ve yardımcı nitelikli bir dava türüdür. Anayasalar tüm devlet organlarını bağladığına göre yasama, yürütme ve yargı organlarının anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklere saygı göstermesi zorunludur. Bunu sağlamak amacıyla, bir hukuk devletinde hem idari hem de yargısal mekanizmalar öngörülmüştür. Bir temel hak ve özgürlük ihlali, anayasa yargısı, idari yargı ya da adli yargı aracılığıyla ortadan kaldırılabilir. Bireysel başvuru yolu, tüm bu mekanizmaların ihlali ortadan kaldırmadığı durumlarda kullanılabilecek olağanüstü bir başvuru yoludur. Hukuk sistemimizde Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı, AY m. 48’e, 12.09.2010 tarih ve 5982 sayılı Kanu’nun 18. maddesi ile eklenen fıkralarla, 30.03.2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü (RG: 12.07.2012-28351) ile düzenlenmiştir. Buna göre herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, İHAS ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücün tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Ancak, ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş olağan idari ve yargısal başvuru (kanun) yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir. Ancak, yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamaz. Bireysel başvurular, başvuru formuna uygun olarak şahsen ve doğrudan doğruya Anayasa Mahkemesi’ne yapılabileceği gibi diğer mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılabilir.

Azınlıkların korunması hakkı BM Kişisel Haklar Sözleşmesinde Düzenlenen Haklar dahilinde yer almaktadır.

Anayasamıza göre, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı (m. 19/2), özel hayatın gizliliği (20/1)konut dokunulmazlığı (m. 21), haberleşme hürriyeti (m. 22) , yerleşme ve seyahat hürriyeti(m. 23/3), düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti (26), basın hürriyeti gibi bazı hak ve hürriyetler yasal nedenlerin bulunması hâlinde sınırlanabilir.

Bakanlar Komitesi’nin kararında öngörülen İnsan Hakları Komiseri’nin görevleri şunlardır: İnsan haklarının etkili bir şekilde gözlenmesi ve AK insan hakları standartlarının yerine getirilmesinde üye devletlere yardım sağlamak; AK üye devletlerinde insan hakları eğitimi ve farkındalığını desteklemek; insan haklarına ilişkin hukuk ve uygulamaya ilişkin olası eksiklikleri tespit etmek; ulusal ombudsmanlıkların ve diğer insan hakları yapılarının etkinliklerinin kolaylaştırılması ve bütün bölgede insan haklarının korunmasına ilişkin danışma ve bilgi sağlamak. Ancak, yargısal olmayan bir kurum olarak Komiserlik, bireysel şikâyetler üzerine harekete geçemez; ancak bireylerin maruz kaldığı insan hakları ihlallerine ilişkin güvenilir bilgi temelinde sonuçlar çıkarabilir ve daha geniş bir çaba içine girebilir.