İnsan Hakları Hukuku / Online Test-5

Doğrudan doğruya Batılı devletlerin baskısı ile yapılan ve Müslüman ile Hıristiyan tebaa arasında eşitlik getiren 1856 tarihli Islahat Fermanı ile, artık din ve mezhep farkı kalkmış, bütün Osmanlılar eşit duruma getirilmiştir.

BM Genel Kurulunun 14 Aralık 1950 tarih ve 429 (V) sayılı kararıyla toplanan kon­feransta kabul edilen, 28.07.1951 yılında Cenevre’de imzalanan ve 22.04.1954 tarihinde yürürlüğe giren Mültecilerin Hukukî Durumuna Dair Sözleşme (Cenevre Sözleşmesi) ile tarihte ilk kez bir mülteci tanımı yapılmış, mültecilerin hakları ve standartlarının çağdaş bir listesi verilmiş, mülteci iadesinin sınırları ile geleneksel hukukta bulunan “geri gönder­meme” (non-refoulement) ilkesi hüküm altına alınmıştır.

Fransız Devrimi’ni takiben ilan edilen 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi “insanlar hür ve eşit doğarlar” ifadesiyle başlamaktadır.

BM bünyesinde hazırlanan, insan haklarının korunmasına ilişkin uluslararası sözleşmelerin tümü, o antlaşmaya ne ölçüde uyulup uyulmadığının denetlenmesi amacıyla gerekli kurum ve mekanizmaları kurmuş değildir. Bununla birlikte, uluslararası sözleşmelerin pek çoğunun kendine göre bir uygulama mekanizması bulunmaktadır. Bunlardan en çok bilineni rapor sistemidir. Bu sistem sayesinde devletler sözleşmelerdeki insan hakları uygulamalarıyla ilgili raporlar sunmaktadırlar. Bu raporlar ilgili komite tarafından Dayanağını, BM sözleşmelerinin devletlerce onaylanmış ve öngörülen özel denetim organının inceleme yetkisinin tanınmış olmasından aldığından, bu sistemlere sözleşmeye dayalı koruma sistemleri denilmektedir. incelenmektedir. Raporların ve sunulan diğer belgelerin incelenmesi sonunda ilgili devlete sorular yöneltilebilmektedir. Daha sonra, Komite raporla ilgili son sözü söylemekte ve o devlette insan haklarının gelişimiyle ilgili karar almaktadır. Komiteler, insan hakları ihlalleri ile suçlanan devletler veya bireylere yönelik şikâyetleri kabul etme yetkisine sahip, tipik yargı-dışı kuruluşlardır.

BM’nin doğrudan doğruya insan hakları alanına giren konularda faaliyette bulunan Eko­nomik ve Sosyal Konsey (ESK), BM Genel Kurulu tarafından üç yıllık bir süre için seçil­miş 54 üyeden oluşmaktadır.

C şıkkında belirtilenin aksine, sözleşmenin benimsediği düzende, insan haklarının iç hukukta korunması asıldır; uluslararası koruma ikincil niteliktedir.

Söz konusu ifadeleler dokunmama ile ilgilidir.

Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nin taraf devletlerce uygulamaya geçirilmesi ve Sözleşmede yer alan hakların kullanılmasında taraf devletlerce alınan yasal ve idari tedbirler, ulusal düzeyde başvurulabilecek yasal ve idari başvuru yollarını içeren raporlar Sözleşmenin onaylanmasından itibaren bir yıl içinde ve her beş yılda bir İnsan Hakları komitesine verilmelidir.

Her hak bir hürriyetle bağlantılı bulunduğundan, temel haklar içindeki hürriyetleri diğerlerinden ayırmak için onlara "kamu hürriyetleri" demek mümkündür.

İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (İHAS), 1949 yılında hazırlanmış, 4 Kasım 1950’de aralarında Türkiye’nin de bulunduğu oniki devlet tarafından Roma’da imzalanmış ve 3 Eylül 1953 yılında yürürlüğe girmiştir. İHAS yalnız insan haklarının korunmasını sağlayan bir belge değil, aynı zamanda Batı demokrasisini somuta indirgeyen bir belgedir. Sözleşmenin önemi, güvence altına aldığı temel hak ve özgürlüklerden ya da AK’nin temelini oluşturmasından değil, ortak güvence sistemine dayanan uluslararası yargısal denetim mekanizması kurmasından ve bireye sağlanan güvenceyi bir yaptırıma bağlamasından gelir. Sözleşme böylece insan haklarının korunmasının ulusal düzeyden, uluslararası düzeye geçmesini sağlamış ve bireyi özgürlüklerinin korunması açısından uluslararası hukukta hak sahibi yapmıştır.