SÖZLEŞME KAVRAMI
Borçlar hukukunda sözleşme denildiği zaman borç sözleşmesi, yani taraflardan birisi veya her ikisi için borç doğuran sözleşme kavramı anlaşılmalıdır.
Sözleşme kavramı da hukuki işlem kavramı gibi genel ve soyut bir kavramdır. Hukuk düzeninin kabul ettiği bireysel nitelikte çeşitli sözleşme türleri vardır. Kişiler hukuki ilişkilerini bu çeşitli sözleşmelerle düzenlerler.
Sözleşme, bir hukuki işlemdir.
Sözleşme, belirli bir hukuki sonucu doğurmaya yönelik, karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamalarından oluşan hukuki bir işlemdir. Bu tanım hukuki sonuç unsurunu da kapsamaktadır. TBK. md.1/1: Sözleşme, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur.
Sözleşmenin kurucu unsurları:
Sözleşmenin kurucu unsuru“Tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamaları”dır. İrade açıklamaları üç alt unsura ayrılır: İradelerin açıklanması,karşılıklılık ve birbirine uygunluk Bir sözleşmenin kurulması için en az iki irade açıklamasının mevcut olması gerekmektedir. Sözleşmenin kurulmasına katılan tarafların irade açıklamaları mevcut değilse sözleşme kurulamaz. Bazen sözleşmenin bir tarafında birden çok kişi taraf olarak bulunuyorsa, bunların irade açıklamaları tek bir irade şeklinde karşı tarafa yöneltilebilir.
Sözleşmeler, genellikle iki taraflı oldukları için, iki tarafın da irade açıklamasına ihtiyaç vardır. İrade açıklamalarının uygunluğuna konsens, uyuşmazlığına dissens denilir.
Kurucu unsur olan irade açıklamaları dışında eşyanın teslimi, zilyetliğin devri, şekil koşuluna uymak, konunun mümkün olması, hukuka ve ahlaka aykırı olmaması, sözleşme ehliyeti gibi bazı etkinlik ve geçerlilik unsurları da öngörülebilir.
Sözleşmenin hukuki sonuçları:
** Sözleşmenin kurucu sonucu: Beyan edilen iradelere uygun meydana gelen hukuki sonuçtur.
** Sözleşmenin bağlayıcı sonucu (sözleşmeye bağlılık ilkesi): Ancak taraflar isterlerse tekrar birbirine uygun irade beyanlarıyla daha önce kurmuş oldukları sözleşmeyi ortadan kaldırabilirler (bozma sözleşmesi, ikale).
Sözleşme, bir hukuki ilişkidir.
Sözleşme ilişkisi, geçerli olarak kurulan bir sözleşmenin taraflar arasında meydana getirdiği hukuki durum ve sonuçlardır.
