Roma Hukuku/SON İMPARATORLUK DEVRİ (Dominatus MS.287–565):
İmparatorluğun içindeki birbirinden farklı halk kitlelerini eski gelenek ve usullere göre yönetmek imkansızlaşmıştı. Bu durumda imparatorluğu hakim olan doğu anlayışına uygun bir yönetimin, yani tek kişinin idareyi başka hiçbir kurumla paylaşmadığı mutlakiyetin gelmesi kaçınılmaz olmuştu. Dominatus, dominus (efendi) denilen tek kişinin mutlak egemenliğine dayanan bir rejimdir.
Diocletianus, imparatorluğun yönetiminin batıdan doğuya alınmasının, istediği merkeziyetçi ve mutlak idare için gerekli olduğunu anlamıştı. Bu nedenle imparatorluk Batı ve Doğu olmak üzere iki idari bölgeye ayrıldı. Roma devleti idare bakımından fiilen ikiye ayrılmıştı, hukuken ise imparatorluk yine bir bütün oluşturmaktaydı. Devlet idaresi Constantinus tarafından tekrar bir merkezde toplandıktan sonra yine ikiye ayrıldı ve bu ayrılık kalıcı hale geldi.
Doğu ve batıyı tek elden yönetmeyi tercih eden Constantinus döneminde hristiyanlığa serbestlik tanınmıştı. Bu hoşgörü içte birliğin sağlanmasında önemli rol oynadı. Büyük Theodosius ise hristiyanlığı resmi din olarak kabul etti ve öldükten sonra imparatorluğun iki oğlu arasında doğu ve batı olarak ikiye ayrılmasını vasiyet etti. Bu nedenle 395 yılında vasiyet yerine getirildi ve Roma İmparatorluğu’ndan Doğu ve Batı Roma olmak üzere iki ayrı imparatorluk doğmuş oldu.
Yasama, yürütme ve yargı erkleri imparatorda toplanmıştı. İmparatorluğundan ikiye ayrılmasından sonra doğuda veya batıda çıkarılan bir kanun kural olarak diğerinde de yürürlüğe giriyordu. Bu devirde de imparatorlukta halefiyet kanunla düzenlenmiş değildi. Yeni imparator önceki imparator tarafından belirlenmekle birlikte uygulamada ordular işe karışmakta ve imparatorun belirlenmesi sırasında büyük karışıklıklar ortaya çıkmaktaydı.
İmparatorluğun Sonu: MS. 395 yılında imparatorluğun batı ve doğu şeklinde
kesin olarak ikiye ayrılmasından sonra batının varlığı uzun sürmemiştir. Hunlar ve Cermen kavimi olan Gotlar tarafından sürekli saldırılara uğrayan Batı Roma bu saldırılara fazla karşı koyamadı ve 476 yılında yıkıldı.
Doğu Roma ise yıpranmasına karşın 10 asır daha yaşamayı başarmıştı. Batı Romanın sona ermesinden sonra Latin kültürü ile bağları iyice kopan Doğu Roma Yunan kültürü hakimiyetine girmişti. Doğu Roma İmparatorluğu’na da 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından son verildi.
Roma Hukuku Bazı Ders Özetleri
- 1-Roma Hukukunun Önemi
- 2-Roma Devletinin Siyasi Devirleri / Krallık Devri (Regnum)
- 3-Roma Devletinin Siyasi Devirleri / Cumhuriyet Devri (Res Publica)
- 4-Roma Devletinin Siyasi Devirleri / İlk İmparatorluk (Principatus)
- 5-Roma Devletinin Siyasi Devirleri/ Son İmparatorluk (Dominatus)
Roma Hukukunun Diğer Ders Özetleri İçin Tıklayınız.
