OLAY
Avustralya vatandaşı (A) ileri derece diyaliz hastasıdır ve her iki böbreği de iflas etmiştir. Yakın zamanda böbrek nakli olmaza ölecektir. Bangladeş vatandaşı (B) para karşılığı böbreklerinden birini (A) ya satmayı kabul eder. Sözleşme yazılı yapılır ve bu sözleşmeden doğacak uyuşmazlıkların Bangladeş hukukuna göre halli kararlaştırılır. Sözleşmeden doğacak uyuşmazlıkların çözümünde ise Bangladeş’in başkenti Dakka mahkemelerinin yetkili olacağı kararlaştırılır. Sözleşme uyarınca 400.000 Avroluk semenin yarısı olan 200.000 Avroyu (A), (B)’ye peşin öder ancak ameliyat günü (B) ameliyattan korkarak vazgeçer ve uçakla Türkiye’ye gelir. (A)’nın sağlık durumu çok kritik olduğu ve ameliyat olamadığı için günlük ilaç ve bakım masrafı 1.000 Avro olan özel bir sağlık tesisinde kalmak zorunda kalır. (B)’nin Türkiye’de kaldığı yeri öğrenen (A), (B) karşı yasal yollara başvurmaya karar verir.
Ek Bilgi :
• Avustralya hukukuna göre organ satım sözleşmesi geçerlidir. Ancak donörun daimi sözleşmeden dönme hakkı vardır.
• Bangladeş hukukuna göre organ satım sözleşmesi geçerlidir. Donör ifaya zorlanabilir.
SORULAR
1- (A) Dakka’da açtığı davayı kazanır. Hakim kararında sözleşme uyarınca (B)’nin böbreğinin (B)’den alınarak (A)’ya nakledilmesine hükmeder. Bu kararın Türkiye’de infaz ettirebilir mi? Ettirebilirse nasıl? Ettiremezse neden ? Açıklayınız.
- Bu kararın uygulanması yani bir kişinin vücudundan zorla organının çıkarılması Türk Kamu düzenine aykırıdır tenfiz talebi reddedilecektir.
- Hâkim Kamu düzenini resen incelemekle yükümlüdür.
2- (A) (B)’ye karşı sözleşmeye aykırılık gerekçesiyle davasını Avusturalya’da açsaydı ve Avustralya hâkimi Avustralya hukukuna göre (B)’yi tazminat ödemeye hükmetseydi, (B) bu kararın Türkiye’de tenfizini (B) engelleyebilir mi? Engelleyebilirse nasıl? Engelleyemezse neden.
- Yabancı mahkemenin aşkın yetki kullanması hali dışında yetki sözleşmesine aykırı olarak karar vermiş olması tenfiz red nedeni değildir. Revision de Fond yasağı uyarınca Tenfiz hâkimi bu hususu incelemez.
- Avustralya mahkemesinin durumu aşkın/aşırı yetki olarak değerlendirilemez çünkü dava konusu olayla gerçek bir ilişkisi vardır (A) Avustralyalıdır. Bu hususun incelenmesi itiraz üzerine yapılır.
- Yabancı mahkemenin adil yargılanma ilkesine aykırı hareket etmemiş olmak şartıyla sözleşmedeki hukuk seçimine aykırı olarak karar vermiş olması tenfiz ret nedeni değildir. Revision de Fond yasağı uyarınca Tenfiz hâkimi bu hususu incelemez
- (B) ‘nin (A) ‘ya tazminat ödemesi Türk Kamu düzenini etkilemez sözleşme Türk Hukukuna göre kamu düzenine aykırı ve mutlak butlan ile sakat olsa da Revision de fond yasağı gereğince hakim bunu incelemez dolayısıyla kamu düzenine aykırılık gerekçesiyle Avustralya mahkemesinin kararının tenfizi talebi reddedilmemelidir.
3- (A) sözleşmeye aykırılık gerekçesiyle davasını Türkiye’de açsaydı (B)’nin usule ve esasa ilişkin itirazlarını hangi süreler içerisinde yapmalıdır? Türk Hakim hangi ülke hukukuna göre nasıl bir karar vermelidir?
- Usule ilişkin olarak yetki sözleşesine dayanarak yetki itirazı- ilk itirazdır davaya cevap süresinde ileri sürülmelidir.
- Hukuk seçimi uyarınca Bangladeş hukuku uygulanamaz zira Bangladeş hukukunun uygulanarak hüküm tesis edilmesi Türk hukukuna göre hem ahlaka hem de kanuna aykırı bir sözleşmeye sonuç bağlanması durumunu doğurur. Bangladeş hukukunda uygulanabilecek hüküm yoksa Hâkim Türk hukukunu uygulamalıdır. Konu kamu düzenini ilgilendirir.
- Kamu düzenine aykırılık nedeniyle Türk hukuku uygulanmadan önce Bangladeş hukukunda başka bir hüküm var mı araştırılması gerekir. Uygunsa eğer sözleşme geçersiz olduğundan Bangladeş sebepsiz zenginleşme hükümlerine gidilebilir.
4- (A) , (B)’ye karşı sözleşmeye aykırılık gerekçesiyle davasını İngiltere’de açsaydı ve tazminat hakkı kazansaydı kararı Türkiye’de tenfiz ettirebilir miydi? (B) Tenfizi engelleyebilir mi? Engelleyebilirse nasıl? Engelleyemezse neden. Açıklayınız.
İngiltere de dava açılmış olsaydı sözleşme ile hiçbir bağlantısı olmadığı için İngiliz hâkimin aşkın yetki kullandığına davalının itirazı üzerine karar verilebilir.
MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKU / Bazı Test ve Pratik Çalışmaları
Diğer Pratik ve Testler İçin Tıklayınız.
