OLAY
Türk vatandaşı Bay A ithalat ihracat ile uğraşmaktadır. Bay A bir yatırım için Hollanda vatandaşı Bay H’den yazılı bir sözleşme ile 1999 yılında 300.000 ABD Doları borç alır ancak işleri kötü gittiği için borcunu ödeyemez. Her ikisi de eşcinsel olan A ve H bir süre sonra sevgili olurlar ve H aralarındaki duygusal bağdan ötürü Bay A hakkında ödenmemiş borcu nedeniyle yasal yollara başvurmaz. A ile B zamanla daha da yakınlaşır ve evlenemeye karar verir ancak Türkiye’de eşcinsel evliliğin mümkün olmadığı çift 2001 yılında Hollanda’ya yerleşir ve aynı yıl orada evlenirler. Bir müddet sonra A, evlenme yoluyla Hollanda vatandaşlığını da kazanır ve Türk Hollanda çifte vatandaşı olur. Evlilik devam ederken her ikisinin kişisel gelirlerinden ortaklaşa biriktirdikleri parayla İstanbul’da bir ev satın alırlar. Evin satın alınma işlemleriyle ilgilenen Bay A tapuda satın alınan evi sadece kendisi üzerine tescil ettirir. A’nın evi sadece kendisi üzerine tescil ettirmesi çok sinirlenen H ile A şiddetli geçimsizlik yaşamaya başlar, sonunda A, H’yi terk eder ve Türkiye’ye kesin dönüş yaparak İstanbul’da satın aldığı eve yerleşir. Bunun üzerine Bay H, Hollanda’da başkasıyla evlenebilmek için A’dan boşanmak için A’nın yaşadığı yer mahkemesinde yani İstanbul’da boşanma davası açar ve evlilik süresince edinilmiş mal statüsü taşıyan evin yarısının mülkiyetinin kendisine devrini talep eder.
1- Bazı hukuki işlemlerin bulundukları yaşadıkları veya vatandaşı oldukları ülkede mümkün olmaması nedeniyle yer veya vatandaşlık değiştirilmesi tanımlayınız ve hukuki açıdan değerlendiriniz.
Statü Değişikliği (Değişken İhtilaflar)
Devamlılık gösteren hukuki olay ve ilişkide zaman içerisinde bağlama noktasının değişmesi o ilişkinin çeşitli hukuk düzenleri arasında yer değiştirmesine, ilgi ve irtibat kurmasına sebep olur. Buna, hukuki ilişkinin sujesini teşkil eden nesnenin zaman içerisinde hukuki durumunun değişmesi neden olmaktadır. Bu olay bir vatandaşlıktan başka bir vatandaşlığa geçmek suretiyle olabileceği gibi, ikametgahı bir ülkeden diğerine intikal ettirmek veya bir şeyi bir devletten yabancı bir devlete taşımak şeklinde olabilir.
MÖHUK Md. 3 (Değişken ihtilaflar)Yetkili hukukun vatandaşlık, yerleşim yeri veya mutad mesken esaslarına göre tayin edildiği hallerde, aksine hüküm olmadıkça, dava tarihindeki vatandaşlık, yerleşim yeri veya mutad mesken esas alınır.
Statü değişkenliğinin Kanuna karşı hile için kullanılması: Bu durum milletlerarası özel hukukta “kanuna karşı hile” teşkil eder. Kişiler mevcut hukuki sistemin izin vermediği, yasakladığı veya tanımadığı bir sonucu elde etmek için farklı bir ülkenin vatandaşlığına geçerlerse veya farklı bir ülkeye taşınırlarsa veya hukuki işlemi farklı bir ülkede gerçekleştirirlerse kanuna karşı hile söz konusu olur. Bu işlemin kendisine karşı hile yapılan ülkenin kamu düzenine aykırı olması halinde o ülke tarafından geçersiz sayılır. Bu örnekte de benzer bir kanuna karşı hile durum söz konusudur. Aynı cinsten evlilik Türk kamu düzenine aykırı olduğundan Türkiye’de yok hükmündedir.
2- A Türkiye kesin dönüş yapar yapmaz vatandaşı Bayan B ile evlenseydi bu evlilik geçerli olur muydu ve bu evlilik ilişkisinde yabancılık unsuru olur muydu?
A ile H nin evliliği geçerli olmadığından bekar sayılan A nın B ile evliliği geçerli olacaktır. MÖHUK Md. 4/b uyarınca Türk vatandaşlı yanı sıra başka bir ülke vatandaşlığı da olan kişilerin Türk mahkemeleri nezdinde sadece Türk vatandaşlığı dikkate alınır. B de Türk olduğuna göre ve çift Türkiye’de ikamet ettiğine göre bu evlilikte yabancılık unsuru bulunmamaktadır.
3- Boşama davasının açıldığı mahkeme ilk olarak hangi hususta ve ne yönde karar vermelidir.
Boşanma davasının karara bağlanması açısından evliliğin geçerliliği ön mesele teşkil eder. Aynı cinsten kişiler arasındaki evlilik MÖHUK Md. 5 çerçevesinde Türk kamu düzenine aykırı olduğundan geçersiz olduğunda boşanma davası reddedilecektir.
4- Bay A 1999 yılında Hollanda’da imzalanan yazılı sözleşmeyi saklamıştır. Hollanda hukukunda 300.0000 ABD doları gibiyüksek meblağlı sözleşmelerin noterde düzenlenmesi emreden bir emredici kural olsaydı sözleşme gene de geçerli olur muydu?
MÖHUK md. 7 uyarınca şekil işlemin yapıldığı yer veya sözleşmenin esasına uygulanacak olan hukuktan birinin şekil şartına uygun olması halinde geçerlidir. Sözleşme Hollanda hukukuna göre geçersiz olsa da sözleşmenin tabi olduğu hukuka göre geçerli olma ihtimali hala vardır.
5- Evli kişiler arasındaki borçlar için evlilik süresince zamanaşımı süresi durduğunu ileri sürerek Türk Mahkemelerinde Bay A’ya karşı alacak davası açmaya karar verir Zamanaşımının niteliğini belirterek Mahkemenin Kararı ne yönde olmalıdır açıklayınız.
MÖHUK md. 8 uyarınca zamanaşımı lex causae’ye tabi kılınmıştır. Türk hukukunda zamanaşımı maddi hukuk müessesi olarak görülmektedir ancak bazı hukuk sistemlerinde (common law) usul hukuku olarak değerlendirilir. Bu hüküm ile zamanaşımı hususuna açıklık getirilmiştir.
Evlilik Türk kamu düzenine aykırı olduğundan ve geçersiz sayıldığından zamanaşımının evlilik süresince durması söz konusu olmaz. Sözleşmenin esasına uygulanacak hukuk Türk hukuku ise zamanaşımı defisi ileri sürülebilir.
6- Bay A sözleşmeden doğan borçlar için zamanaşımı 20 yıl olduğundan davasını Hollanda’da açar ve kazanır. Bay A’nın lehine olan hukuk sistemini gözeterek davasını kanun hükümleri lehine olan ülkenin mahkemesinde yani Hollanda’da açmasını hukuki olarak değerlendiriniz.
Bir kişinin farklı hukuk sistemlerini inceleyerek en lehine olan hükümler neredeyse orada davasını açmasına “Forum Shopping” adı verilir. Bu adalet hissine aykırı olsa da kanuna karşı hile teşkil etmediği müddetçe yaptırımı bulunmamaktadır. Her halükârda yabancı bir mahkemeden Türkiye de uygulaması Türk kamu düzenine açıkça aykırı bir kararın alınması halinde bu kararın Türkiye’de tanınması veya tenfizi mümkün olmayacaktır. Zamanaşımının çok uzun süre olan ülkelerin hukukunun lex causae olarak uygulanamayacağı zira bunun Türk kamu düzenine aykırı olduğunu ileri süren yazarlar vardır. Konu doktrinde tartışmalıdır.
MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKU / Bazı Test ve Pratik Çalışmaları
Diğer Pratik ve Testler İçin Tıklayınız.
