İDARİ UYUŞMAZLIKLARIN YARGI YERLERİ TARAFINDAN ÇÖZÜMLENMESİNE GETİRİLEN KISITLAMALAR
Bazı eylem ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılmıştır. Buna yatay kısıtlamalar denir. Bu kısıtlamaların bir kısmı anayasa ile bir kısmı da yasalarla getirilmiştir. İkinci tür kısıtlama ise yargı yerlerinin denetim yaparken tabi olduğu sınırlamalarla ilgilidir. Buna da dikey kısıtlama denir.
A)YATAY KISITLAMALAR
1) Yargı Kısıntısı( Prensip kısıntısı, Hükümet tasarrufları)
Bu kısıntılar yargı yerlerinin kendisi tarafından getirilmiştir. Dolayısıyla teşrii değil içtihadidir. Hükümet tasarrufları mutlak bir yargısal dokunulmazlığa sahipti. Bunlara karşı iptal davası açılamayacağı gibi tam yargı davasıda açılamaz.
- -Mukabele Bilmisil Kararları, hükümetin başka bir devlete karşı başvurduğu mukabele bilmisil kararlarını,
- -İskan işleriyle ilgili kararları
- -Vatandaşlık işleri ve yabancıların sınır dışı edilmeleriyle ilgili kararlar hükümet tasarrufu sayılmış ve Danıştay bunları esasa girmeden reddetmiştir.
2) Yasama Kısıntısı
Bu tür kısıntılar anayasa ve kanunlarla getirilmiştir.
- -Cumhurbaşkanının re’sen imzaladığı kararlar ve emirler aleyhine anayasa mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz.
- -Cumhurbaşkanının tek başına yapacağı işlemler yargı denetimi dışındadır.
- -YAŞ’ın terfi işlemleriyle kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma islemleri yargı denetimi dışındadır.
- -HSYK’nın meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlara karşı yargı yolu kapalıdır.
- -Sıkıyönetim komutanlarının işlemlerine karşı yargı yoluna başvurulamaz.
- -Askeri yüksek İdare mahkemesi kanuna göre asker kişilere disiplin suç ve tecavüzlerinden türü verilen disiplin cezaları yargı denetimi dışındadır.
- -Danıştay Başkanlar Kurulunun kararları kesin olup bu kararlara karşı başka bir yargı merciine başvurulamaz.
- -Yargıtay Başkanlar Kurulunun verdikleri bütün kararlar kesin olup bunlar aleyhine başka yargı mercilerine başvurulamaz.
- -Yüksek Seçim Kurulu, Sayıştay, Tahkim Kurulu, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu ve Yüksek Hakem Kurulu kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır.
**Anayasada yer almadığı halde kanunlarla getirilmiş olan kısıtlamalara anayasaya aykırılığı ileri sürülerek iptali sağlanabilir.
B)DİKEY KISITLAMALAR (Yargı Yetkisinin Kullanılmasına Getirilen Kısıtlamalar)
Bu tür kısıtlamalar yargısal denetimin derinliğine veya yoğunluğuna ilişkindir. Burada idari işlem ve eylemlere karşı yargı yolu açıktır ancak yargı yerleri denetimlerini belli sınırlar içinde yapabileceklerdir. Bu sınırlar;
- -Yargı yetkisi, idari işlem ve eylemelerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır.
- -Bu yetki yerindelik denetimi şeklinde kullanılmaz.
- -Yürütme görevini kısıtlayacak biçimde yargı kararı verilemez.
- -İdari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez.
- -İdarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde karar verilemez.
