Birleşme, Bölünme ve Tür Değiştirme
Birleşme, bölünme ve tür değiştirme bir yeniden yapılandırma yoludur. Şirketlerin malvarlığı yapılarına yönelik olarak bir değişiklik meydana gelmektedir. Malvarlıkları üzerinde bütünüyle veya kısmen bir bölümüne etkili olur.
Üç yeniden yapılandırma halinde de denkleştirme akçesi davası açılabilir. Hakkını yeterince alamadığını düşünenler denkleştirme akçesi davası açar. Burada pay sahibi paylarının ve diğer haklarının karşılığını alamadığını iddia edebilir. Bu dava yeniden yapılandırmanın geçerliliğini etkilemez. Bu dava, davacı ile aynı konumda olmaları şartıyla, tüm pay sahipleri için hüküm doğurur. Ancak onlar için olumsuz kesin hüküm teşkil etmez. Davanın giderleri devralan şirkete aittir. Özel durumların haklı göstermesi hâlinde, mahkeme giderleri kısmen veya tamamen davacıya yükletilebilir.
Yeniden yapılandırmanın iptali de istenebilir. Bunun için karara olumlu oy verilmemiş ve bu tutanağa geçirilmiş olmalıdır. Bu durumda pay sahipleri davayı 2 ay içinde açabilir.
Yeniden yapılandırma işlemlerine katılmış bulunan bütün kişiler yani şirketin yöneticileri, bazı durumlarda denetçi; şirketlere, ortaklara ve alacaklılara karşı kusurları ile verdikleri zararlardan sorumludurlar.
Birleşme
Birleşme, sadece malvarlıklarıyla sınırlı değildir. Şirketin tüzel kişilik yapısı da değişmektedir. Hisse devirleriyle birleşme karıştırılmamalıdır.
Birleşme, bölünme ve tür değiştirme bir pay sahipleri kararıdır. Bu sebeple Yönetim Kurulu kararı ile yapılamaz. Genel Kurul kararına ihtiyaç duyulur.
Bazı şirketler bazı şirketlerle birleşemez.
Birleşme halinde, şirketler devralma şeklinde birleşme veya yeni kuruluş şeklinde birleşme yollarına gidebilirler. Birleşmede mutlaka iki tane tüzel kişilik, iki ticaret şirketi vardır. İki ticaret şirketinin girdiği birleşmeden her durumda bir ticaret şirketi çıkar.
Devralan şirket, devraldığı malvarlığını karşılamak için bir sermaye artırımı yapar. Yeni ihdas edilen paylar, devredilen şirketin pay sahiplerine ait olur. İşlem bittiğinde A ortadan kalkar. Devralan şirket kendi paylarına sahipse yeni pay çıkarmadan elindeki payları verebilir. Devreden şirketin malvarlığının bütünü devralana geçirilip, bunun karşılığında çıkarılan paylar devreden şirkete verilir ve devreden şirketin varlığı devam ederse bir birleşmeden söz edilemez. Devreden şirket sona erdiğinde tasfiye gerçekleşmez. Burada bir tasfiyesiz infisah söz konusudur.
Birleşme görüşmelerinin sonunda birleşme sözleşmesi imzalanır. Birleşme sözleşmesinin asgari içeriği kanunda belirlenmiştir. Bu sözleşmenin iki tarafın Genel Kurulları tarafından imzalanmalıdır. Bu görüşmelerin sonunda değişim biriminin hesaplanması gerekmektedir. Bu hesap yapılırken due diligence yapılır. Due diligence ile şirketlerin gerçek değeri tespit edilir. Gerçek değer belirlendikten sonra yapılacak sermaye artırımı bu değere uygun olarak yapılır. Ayrıca devredilen şirketin pay sahiplerinin imtiyaz hakları da hesaplanır. Belirlenen değişim birimi birleşme sözleşmesinde de yer alır.
Burada iki akçe söz konusu olur. Bunlardan ilki denkleştirme akçesi, ikincisi ayrılma akçesidir. Pay karşılığı pay verilmesi kuraldır. Ancak değişim birimindeki küsüratlardan kurtulmak için pay değerinin %10’unu geçmeyecek denkleştirme akçesi verilir. Ayrılma akçesi ise birleşme sözleşmesinde gösterilen ve pay sahiplerine pay yerine bütünüyle ayrılma karşılığında verilecek akçedir. Ayrılma akçesi alma imkanı tanımak ihtiyaridir. Genel Kurul %90 nisapla onaylarsa, sadece ayrılma akçesi verilebilir.
Anonim şirketlerde, sermayenin çoğunluğunun temsil edilmesi şartıyla, mevcut bulunan oyların %75’i ile bu karar alınabilir. Sadece ayrılma akçesi öngörülecekse bu nisap %90’a çıkar.
Birleşme, ticaret siciline tescil edilir. Tescil ile birlikte külli intikal gerçekleşir.
Devrolunan şirketin alacaklıları, devralmanın tescilinden itibaren 3 ay içinde başvurup alacaklarının teminat altına alınmasını isteyebilir.
İki şirket aynı şirketler topluluğuna sahipse veya birisi hakim şirket ise kolaylaştırılmış birleşme uygulanır. Bazı yükümlülükler uygulanmaz.
Bölünme
Bölünme birleşmenin tam tersidir. Şirketin malvarlığının bir bölümü bu şekilde şirketin dışına gönderilmektedir.
Bölünmenin üç türü vardır. Bunlar tam bölünme, kısmi bölünme ve yavru şirket kurmadır. Tam bölünmede bölünen şirket ortadan kalkar. Kısmi bölünmede şirketin içerisinden bir malvarlığı alınır ve başka bir ticaret şirketine sermaye yapılır, bölünen şirket yaşamaya devam eder. Yavru şirket kurma da aslında kısmi bir bölünmedir. Ancak burada yavru şirkette yeni ihdas edilen paylar bölünen şirkete verilir.
Bölünmede her durumda bölünme sözleşmesi olmaz. Bazı durumlarda bölünme planı yapılır. Çünkü karşısında bölünme sözleşmesi yapacak bir varlık olmayabilir. Bölünmeye tabi olan malvarlığının içinde alacak ve borçlar da mevcuttur. Buna ilişkin ayrıntılar bölünme planında veya bölünme sözleşmesinde yer alır. Eğer böyle bir ayrım yapılmamışsa geride kalan şirketler bu borçlardan müteselsilen sorumlu olur. Bu şekilde alacaklıların korunması hedeflenmiştir. Alacaklıların korunması sağlanmadan bölünme tamamlanmayacaktır. Birleşmede ise birleşme tamamlandıktan sonra alacaklıların alacakları teminat altına alınmaktadır.
Bölünmede, işçilere yönelik bir itiraz hakkı verilmiştir. İşçiler, yeni şirket ile sözleşmesinin devam etmemesini isteyebilir.
Bölünme sadece sermaye şirketlerinde olur.
Tür Değiştirme
Tür değiştirme, şirketin hukuki şeklinin değişmesidir.
Tür değiştirmede bir intikal yoktur. Tür değişikliğinde sadece bir şirket vardır. Bu sebeple tür değiştirme sözleşmesi değil tür değiştirme planı yapılır.
