Belediyenin İzinsiz Kazı Yapması Hukuka Uygun mu?

Belediyeler, yerel yönetimlerin en önemli organları olarak şehirlerin altyapı ve üstyapı hizmetlerinden sorumludur. Yol, su, kanalizasyon, doğalgaz, elektrik, internet altyapısı gibi hizmetler, çoğunlukla belediyeler ve ilgili kurumların iş birliğiyle yürütülür. Ancak zaman zaman belediyelerin izinsiz kazı yapması veya gerekli yasal prosedürlere uymadan çalışmalar gerçekleştirmesi gündeme gelebilmektedir. Bu noktada şu soru önem kazanmaktadır: Belediyenin izinsiz kazı yapması hukuka uygun mudur?

Belediyelerin Görev ve Yetkileri

5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, belediyelere geniş yetkiler tanımaktadır. Buna göre belediyeler:

• Yol, kaldırım, meydan ve altyapı tesislerini yapmak, bakımını sağlamak,

• Çevre düzenlemesi ve şehir estetiğini korumak,

• Altyapı hizmetlerini koordine etmekle görevlidir.

Ancak bu görevlerin yerine getirilmesi, belediyelere sınırsız bir yetki tanındığı anlamına gelmez. Yapılacak kazı ve inşaat faaliyetleri için kanunlar ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde izin alınması gereklidir.

İzinsiz Kazı Nedir?

İzinsiz kazı, bir kamu kurumunun veya özel şirketin, yetkili mercilerden gerekli onayı almadan veya ruhsatlandırma süreçlerini tamamlamadan yol, kaldırım ya da kamusal alanlarda kazı yapmasıdır. Bu durum şu alanlarda ortaya çıkabilir:

• Elektrik, su, doğalgaz ve internet altyapısı için yapılan kazılar,

• Belediyenin kendi birimlerinin yol veya kaldırım çalışmaları,

• Özel şirketlerin belediyeden izin almadan yaptığı altyapı müdahaleleri.

Hukuki Çerçeve

1. 3194 sayılı İmar Kanunu

   • Kazı ve inşaat faaliyetlerinin ruhsata tabi olduğunu düzenler.

   • Kamu kurumlarının bile olsa, imar mevzuatına aykırı kazılar hukuka aykırıdır.

2. Belediye Kanunu (m. 14 ve 15)

   • Belediyelere görevlerini yerine getirirken kanunlara ve yönetmeliklere uyma zorunluluğu getirir.

3. Kabahatler Kanunu

   • Kamu malına zarar veren veya izinsiz müdahalede bulunan kişi ve kurumlara idari yaptırımlar uygulanabileceğini düzenler.

Dolayısıyla belediyeler dahi, altyapı çalışmaları için ilgili kurumlarla koordinasyon içinde hareket etmek ve ruhsat almak zorundadır.

Belediyenin İzinsiz Kazı Yapmasının Sonuçları

Belediyelerin izinsiz kazı yapması, hem hukuki hem de fiili açıdan çeşitli sorunlara yol açabilir:

• Hukuka aykırılık: İlgili mevzuata aykırı kazılar, idari yargıda iptal davasına veya tam yargı davasına konu olabilir.

• Maddi zarar: Yolun, kaldırımların veya mevcut altyapının zarar görmesi durumunda tazminat yükümlülüğü doğar.

• Kamu düzeninin bozulması: Trafik güvenliği, yaya güvenliği ve çevre düzeni olumsuz etkilenir.

• Sorumluluk: Belediye, hem idari hem de hukuki yönden sorumlu tutulabilir.

Vatandaşlar Ne Yapabilir?

Belediyelerin izinsiz kazı yaptığı veya gerekli tedbirleri almadığı durumlarda vatandaşlar şu yollara başvurabilir:

1. CİMER veya Belediye’ye Şikâyet: Öncelikli başvuru idari mercilere yapılmalıdır.

2. İdare Mahkemesinde Dava: Hukuka aykırı işlem ve eylemlerin iptali veya zararların tazmini için dava açılabilir.

3. Ceza Sorumluluğu: Kamu malına zarar verilmesi veya can güvenliğini tehlikeye sokacak bir eylem olması halinde savcılığa suç duyurusunda bulunulabilir.

Sonuç

Belediyelerin kazı yapma yetkisi vardır; ancak bu yetki sınırsız ve denetimsiz değildir. İlgili kanun ve yönetmeliklere uyulmadan yapılan izinsiz kazılar hukuka aykırıdır. Hukukun üstünlüğü gereği, kamu kurumları da tıpkı vatandaşlar gibi yasal sınırların içinde hareket etmek zorundadır. Vatandaşlar, belediyelerin izinsiz kazı faaliyetlerinden zarar görmeleri halinde idari ve hukuki yollarla haklarını arayabilirler.

Kaynakça

• 5393 sayılı Belediye Kanunu

• 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu

• 3194 sayılı İmar Kanunu

• 5326 sayılı Kabahatler Kanunu

• Danıştay kararları (çeşitli içtihatlar)