İşyerinin Bölümleri
İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. Dolayısıyla işyeri; asıl işin yapıldığı yer, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar olmak üzere dört bölüme ayrılır:
- Asıl İşin Yapıldığı Yer: Az önce de belirttiğimiz üzere, işyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. İşyeri; sadece fabrika binası, atölye ve lokanta gibi mal veya hizmet üretiminin yapıldığı yeri kapsamaz. Dolayısıyla, asıl işin yapıldığı yer, işyerinin sadece bir bölümünü oluşturur.
- İşyerine Bağlı Yerler: İşverenin işyerinde ürettiği mal ve hizmet ile nitelik yönünden bağlı bulunan işlerin görüldüğü ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler işyerinden sayılır. Bir işyerine bağlı yerlerden söz edebilmek ve bu yerleri tek bir işyeri olarak kabul ede-bilmek için bu yerler arasında hukuki bir bağlılığın bulunması gerekir. Hukuki bağlılık, bu yerlerin hem işin niteliği bakımından (amaçta birlik) hem de işin yönetimi bakımından (yönetimde birlik) bağlı olmasını ifade eder.
Söz konusu yerlerin bir bütün ve tek işyeri olarak kabul edilebilmesi için gerekli diğer şart, bu yerlerin aynı işverene ait olmasıdır. Örneğin, kumaşın dokunduğu yerle boyandığı yer ayrı işverenlere aitse buralar ayrı işyerleri kabul edilir.
Bir birimin işyeri olarak Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne kayıt ettirilmiş olması o yerin bağımsız bir işyeri olduğu sonucunu doğurmaz. Zira, bu kayıtlar kanunun uygulanması ve iş denetiminin sağlanması amacıyla yapılır. Buna karşılık, ücret bordrolarının ayrı düzenlenmesi, işe giriş ve çıkışların ayrı belgelenmesi ve genel olarak işlemlerin ayrı yapılması farklı işyerlerinin varlığını gösterir.
- Eklentiler: Eklentiler, mal ya da hizmet üretimiyle doğrudan ilgili olmayıp işyeri ile dolaylı bağlantısı olan alanlardır. Dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler de işyerinden sayılır. İşyerinin eklentileri hükümde belirtilenler ile sınırlı değildir. Örneğin, garaj, otopark, sinema salonu ve sauna gibi yerler de eklenti sayılır. Eklentinin işyerinden sayılması için, asıl işyeri ile aynı arazi üzerinde veya belirli mesafede olması gerekmez.
- Araçlar: Araçlar da işyerinden sayılır. İşyerinde görülen faaliyete katkıda bulunan sabit veya hareketli her türlü araç işyerinden sayılır. Örneğin, nakliye aracı, otobüs, kamyon, otomobil, sabit vinç, greyder, buldozer gibi iş makineleri işyerinden sayılır.
Aracın işyeri olarak kabul edilebilmesi için işin görülmesi amacıyla kullanılması şarttır; fakat işyerinin coğrafi sınırları içerisinde bulunması veya mülkiyetinin işverene ait olması zorunlu değildir. Örneğin, işveren kiraladığı bir araçla işçilerini taşıyorsa bu araç da işyeri sayılır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre; kaza, işyerinde gerçekleşirse iş kazası sayılır. Dolayısıyla, bir iş aracında meydana gelen kaza, iş kazası sayılır.
Ragıp Karakuş, “İş Hukuku Ders Notu”, s. 12, www.ragipkarakus.com (19.09.2021).