İdare Hukuku Pratik Çalışması-1

İdare Hukuku Pratik Çalışması-1

KONULAR:

• İdari işlemlerin sonuçları: İcrailik – Re’sen icra – hukuka uygunluk karinesi
• İdari İşlemlerin Sona Ermesi: Geri alma ve Kaldırma

Soru 1: A, bir kamu kurumunda çalışmaktadır. Hakkında maaşının 1/3’ünün kesilmesi yönünde bir disiplin cezası verilmiştir. Kurum, A hakkında verilen maaştan kesme cezasını, bir sonraki maaş ödemesini 1/3 oranından eksik ödeyerek gerçekleştirmiştir. A, herhangi bir mahkeme kararı olmaksızın maaştan kesme cezasının doğrudan kurum tarafından uygulanmasının hukuka aykırı olduğunu düşünmektedir. Sizce, A’ya verilen maaştan kesme cezasının doğrudan cezayı veren kurum tarafından uygulanması mümkün müdür?

Cevap: Bir faaliyetin idari işlem olmasının 3 önemli sonucu vardır. Bunlardan ikisi, idari işlemin icrai olması ve re’sen icra edilmesidir. İdari işlemin icrai olması, işlemin hukuk aleminde doğrudan sonuç doğurmasıdır. Yani idari işlem, başka bir makam ya da üçüncü bir kişinin onayına ihtiyaç duymaksızın sonuç doğurmaktadır. Re’sen icra ise, idarenin, idari işlemi maddi dünyada doğrudan uygulayabilmesidir. Olayda, kamu kurumunun disiplin cezası icrai bir idari işlemdir. Çünkü hukuk aleminde sonuç doğurmaktadır. Disiplin cezasının uygulanması için mahkemeye gitmeye de gerek yoktur. İdare, idari işlemleri re’sen uygulama yetkisine dayanarak, disiplin cezasını ilgilinin maaşına yansıtmak suretiyle uygulayabilir. Sonuç olarak, olayda A’nın iddiası yerinde değildir.

Soru 2: A, çalıştığı kurumda kendisinden işlem yapılması istenen bir konuda, konu ile alakalı yönetmelikle kanun hükümlerinin farklı olduğunu, yönetmeliğin ilgili kanuna aykırı olduğunu düşünmektedir. Böyle bir durumda A, söz konusu işlemi yaparken yönetmelik hükümlerini mi yoksa kanuni düzenlemeyi mi dikkate alır? Gerekçeli olarak açıklayınız.

Cevap: Bir faaliyetin idari işlem olmasının 3. Önemli sonucu da idari işlemlerin hukuka uygunluk karinesinden yararlanmasıdır. Bir düzenleyici işlem olan yönetmelik ile kanunun çelişmesi halinde, idarenin bu düzenleyici işlem iptal edilene kadar uygulanmak zorundadır. İdari işlemler de ancak mahkemeler tarafından iptal edilebilir. O halde bir kişinin bir düzenleyici işlemi, hukuka aykırıdır diye uygulaması mümkün değildir. Dolayısıyla olayda, kamu görevlisi en alt normdan başlayarak hareket ederek işlemi yapmalıdır. Tabi mahkemeler düzenleyici işlemlerle bağlı değillerdir. Onlar kanunlar ve anayasaya göre hüküm verirler.

Soru 3: A’nın çalıştığı kurum tarafından yapılan incelemelerde, 1 sene boyunca A’ya fazla ödeme yapıldığı tespit edilmiştir. Kurum, fazla ödemenin iadesini talep etmiştir. A ise kurumun fazladan yapılan ödemeyi talep edemeyeceğini düşünmektedir. Sizce kurumun fazla yapılan ödemeyi talep etmesi hukuka uygun mudur? Gerekçeli olarak açıklayınız.

Cevap: İdari işlemler mahkemelerce iptal edilebilir, idare tarafından geri alınabilir ya da kaldırılabilir. İdari işlemin kaldırılması geleceğe yönelik olarak etki ederken, idari işlemlerin geri alınması geçmişe etkili olarak gerçekleştirilir ve kurulduğu andan itibaren yok sayılır. İdari işlemlerin geri alınması ile ilgili olarak öncelikle, ilgili idari işlemin bireysel mi yoksa düzenleyici idari işlem mi olduğuna bakmak gerekir. Hukuk güvenliği açısından düzenleyici idari işlemler geri alınamaz, ancak kaldırılabilir. Bireysel işlemler açısından ise öncelikli olarak işlemin yararlandırıcı mı, yoksa yükümlendirici idari işlem mi, ona bakmak gerekir. Yükümlendirici idari işlemler, yani ilgilisini borç/yükümlülük altına sokan idari işlemler her zaman geri alınabilir. Yararlandırıcı, yani ilgilisine bir menfaat sağlayan işlemlerin geri alınabilmesi için işlemin, hukuka uygun olup olmadığına bakılmalıdır. Hukuka uygun yararlandırıcı bireysel işlemler hiçbir şartta geri alınamaz. Hukuka aykırı yararlandırıcı bireysel idari işlemler ise, idari işlemlerle ilgili genel dava açma süresi içinde (60 gün) geri alınabilir. Olaya bakıldığında, idare ancak ilgiliye son 60 gün içerisinde ödenen fazla tutarı iade alabilecektir. Ancak belirtmek gerekir ki, bireysel yararlandırıcı hukuka aykırı işlemler, yokluk, açık hata, kişinin gerçek dışı beyanı veya dava açma süresine bağlı olmaksızın geri alınabilir.

Soru 4: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, uygulanmakta olduğu sınav yönetmeliğinde bir değişiklik yaparak, derslerden başarılı olabilmek için gerekli olan geçme puanını 50’den 60’a çıkarmıştır.

a) 3. Sınıfta öğrenim görmekte olan Ö, kendisinin eğitime başladığında geçme notunun 50 olduğunu, dolayısıyla yeni düzenlemenin kendisine uygulanamayacağını iddia etmektedir. Sizce Ö, iddiasında haklı mıdır?

b) Ondokuz Mayıs Üniversitesi, önceki dönemlerde 50 ile başarılı olan öğrencilerin de yeni düzenlemeye göre başarısız sayılacaklarını, sınavlara yeniden girip 60 puan almaları gerektiğini iddia edebilir mi? Gerekçeli olarak açıklayınız.

Ondokuz Mayıs Üniversitesinin geçme notunu 50’den 60’a çıkarması, düzenleyici nitelikte bir idari işlem olup, idari bir işlemin kaldırılmasıdır. Düzenleyici işlemlerle ilgili kaldırma her zaman yapılabilir. İdare hukuku bir statü hukukudur. Bu kapsamda öğrencilik bir statüdür. Kural olarak idare hukukunda, statülerle ilgili şartlar kazanılmış hak olarak ileri sürülemez. İdare statünün şartlarında düzenleyici işlemlerle her zaman değişiklik yapabilir. Ancak bu değişiklik geleceğe yönelik olarak etki eder. Düzenleyici işlemler hiçbir zaman kazanılmış hak doğurmayacağı gibi, hiçbir zaman da geri alınamaz. Bu açıklamalar kapsamında, sorunun a maddesi bakımından, 3. Sınıf öğrencisi için geçme notu bir kazanılmış hak değildir. Dolayısıyla Ö, iddiasında haklı değildir. Ancak b. Maddesi açısından, düzenleyici idari işlemlerin geri alınma şeklinde geçmişe yürürlü olarak uygulanması mümkün değildir. Üniversite, önceki dönemlerde geçer not ile dersten başarılı sayılanların, sonradan düzenleyici işlem ile başarısız sayılması işlemi haksız bir işlemdir.

İdare Hukuku Bazı Testler ve Pratikler

• Pratik-1 (İdari işlem)

• Test-1
• Test-2
• Test-3

Diğer Pratik ve Testler İçin Tıklayınız.