Hukuk Sistemleri Nelerdir?
Hukuk sistemlerini dörde ayırmak mümkündür;
1) Roma – Germen Hukuk Sistemi
2) İslam Hukuku Sistemi
3) Sosyalist Hukuk Sistemi
4) Common – Law (Anglo Sakson Hukuk) Sistemi
1) Roma – Germen Hukuk Sistemi
- Genellikle Kara Avrupa’sı(Kıta Avrupa’sı) ülkelerinde bu sistem uygulanmaktadır.
- Bu sistem Roma Hukukuna dayanır.
- Bu hukuk sisteminde özel hukuk – kamu hukuku ayrımı vardır.
- Örnek: Bu sistem içinde yer alan devletlere örnek olarak Almanya, Fransa, İsviçre, Türkiye, İtalya örnek verilebilir.
Kara Avrupası – Kıta Avrupası
- Kara Avrupası’ndan İngiltere hariç Avrupa ülkeleri anlaşılır. Bu sisteminde, tüm hukuk kuralları yazılı halde derlenip kanunlar halinde toplanmıştır. Sistemin başlıca özelliği kanunların yazılı olması ve kanun yapma yetkisinin sahibi (hukukun yaratıcısı) yasama meclisidir.
- İçtihatlar(mahkeme kararları) hukukun ancak yardımcı kaynaklarıdır. Kıta Avrupası sisteminde özel hukuk – kamu hukuku ayrımı ve adli yargı – idari yargı olarak ayrımı vardır.
2) İslam Hukuku Sistemi
- Bu hukuk sistemi dinsel temellere dayanır.
- Bu hukukun temel kaynağı Kur’an ve Sünnettir.
- Bu hukuk sistemi somut(meseleci) yönteme uygun gelişme göstermiştir. Çözüm yolları genellikle fetva kitaplarında kendini göstermektedir.
- Örnek: Bu hukuk sistemine Suudi Arabistan Hukuku örnek verilebilir.
3) Sosyalist Hukuk Sistemi
- I. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru, 1917 yılında yapılan Bolşevik devriminden sonra Rusya’da uygulanmıştır.
- Bu hukuk sisteminde genellikle üretim araçlarında bireyin mülkiyet ve miras hakkı yoktur.
- Hukuk düzenlenmesinde toplum yararı ön plandadır.
- Kamu hukuku – özel hukuk ayrımı yoktur. Her şey kamu hukuku bakımından değerlendirilmektedir.
- Sosyalist hukuk II. Dünya Savaşı’ndan sonra Doğu Avrupa’da ve Uzak Doğu’nun bazı ülkelerinde uygulanmıştır.
4) Common Law – (Anglo – Sakson Hukuk) Sistemi
- Common Law “Ortak Hukuk” anlamına gelir.
- Bu hukuk daha çok geleneklere dayanmaktadır. Bu sistemde Bu sistemde hukuk, örf ve adet kuralları, çok sayıda mahkeme kararı ve dağınık haldeki çeşitli kanunlardan meydana gelir.
- Bu hukuk daha çok hâkimler tarafından geliştirilmiştir. Anglo-Sakson hukuku esas itibariyle içtihadı(yazılı olmayıp uygulamaya dayanan)niteliktedir yani mahkemelerin vermiş olduğu kararlar bağlayıcı niteliktedir ve izleyen benzer somut olaylara uygulanır. Bu sebepten ötürü Anglo-Sakson hukukuna “hâkimler tarafından yapılmış hukuk” denilmektedir.
- Bu sistemde kamu hukuku-özel hukuk ayrımı ya da adli yargı-idari yargı ayrımı yoktur, yargı birliği geçerlidir.
- Sorunlar genellikle özel hukuk ilkelerine uygun olarak ve meseleci metotla çözümlenmektedir.
- İngiltere’de doğmuş olan bu hukuk sistemi başta ABD, Kanada, Avustralya, Güney Afrika, Hindistan ve eski İngiliz sömürgesi olan pek çok ülkede uygulanmaktadır.
