DANIŞTAYIN ANAYASAL VE KANUNİ DAYANAĞI
A. Danıştayın Anayasal Dayanağı
Danıştay, ülkemizde 1924 Anayasası’ndan bu yana var olan anayasal bir kuruluştur. Danıştay, bir yüksek mahkemedir. Danıştaya ilişkin temel anayasal düzenlemeler Anayasa’nın 155. maddesinde yapılmıştır. Anayasa’nın 155. maddesindeki düzenlemelerden hareketle, Danıştaya ilişkin anayasal esasları şu şekilde belirtmek mümkündür:
▶ Danıştay, idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Ayrıca, Danıştay, kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar (AY m. 155/1).
▶ Danıştay, davaları görmek, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında 2 ay içinde düşüncesini bildirmek, idari uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir (AY m. 155/2). O halde, Danıştayın yargısal görevlerinin yanında danışma görevleri de vardır.
▶ Danıştay üyelerinin 3/4’ü, birinci sınıf idari yargı hakim ve savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar Kurulu; 1/4’i, nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı tarafından seçilir (AY m. 155/3).
▶ Danıştay Başkanı, Başsavcı, başkanvekilleri ve daire başkanları, kendi üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunluğu ve gizli oyla 4 yıl için seçi-lirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler (AY m. 155/4).
▶ Danıştayın, kuruluşu, işleyişi, Başkan, Başsavcı, başkanvekilleri, daire başkanları ile üyelerinin nitelikleri ve seçim usulleri, idari yargının özelliği, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir (AY m. 155/5).
B. Danıştayın Kanuni Dayanağı
Anayasa’ya göre, Danıştayın, kuruluşu, işleyişi, Başkan, Başsavcı, başkanvekilleri, daire başkanları ile üyelerinin nitelikleri ve seçim usulleri, idari yargının özelliği, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir (AY m. 155/5). Anayasa’nın atıf yaptığı bu kanun, 2575 sayılı Danıştay Kanunu’dur. Bu kanunda yer alan, Danıştaya ilişkin temel düzenlemeler şu şekildedir:
▶ Danıştay, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile görevlendirilmiş Yüksek İdare Mahkemesi, danışma ve inceleme merciidir (m. 1).
▶ Danıştay bağımsızdır. Yönetimi ve temsili Danıştay Başkanına aittir (m. 2/1).
▶ Danıştayın yürütmeyle ilgili işleri Cumhurbaşkanlığı aracılığı ile yürütülür (m. 2/2).
▶ Danıştay meslek mensupları Danıştay Başkanı, Danıştay Başsavcısı, Danıştay başkan-vekili, daire başkanları ile üyelerdir (m. 3).
▶ Danıştay Başkanı, Başsavcı, başkanvekilleri, daire başkanları ve üyeler yüksek mahkeme hakimleri olarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve kanunların kendilerine sağladığı te-minat altında görev yaparlar (m. 4).
