TAM YARGI DAVALARINDA SÜRE

A. İdari İşlemler Sebebiyle Tam Yargı Davası Açılması (m. 12)

İlgililer, haklarını ihlal eden bir idari işlem dolayısıyla Danıştaya, idare ve vergi mahkemelerine doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra tarihinden itibaren dava süresi içinde tam yargı davası aça-bilirler. Bu halde de ilgililerin üst makama başvurma ve bu suretle dava açma süresini durdurma hakları saklıdır (İYUK m. 12).
İdari işlemlerin icrası sebebiyle hakları ihlal edilmiş olanlar, bu işlem sebebiyle uğradıkları zararın giderilmesini sağlamak amacıyla doğrudan doğruya tam yargı davası da açabilirler.

B. Salt İdari Eylemler Sebebiyle Tam Yargı Davasının Açılması (m. 13)

İdari eylemlerden doğan zararın tazmini için doğrudan doğruya tam yargı davası açılamaz. İdari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren 1 yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren 5 yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gereklidir (İYUK m. 13/1)38. İdareye başvurulmaksızın doğrudan doğruya tam yargı davası açılması halinde, dava dilekçesi görevli idari merciine tevdi edilir (m. 15/1-e).

Dava açmadan önce idareye başvurulması durumunda, bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında 30 gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren, dava süresi içinde dava açılabilir (m. 13/1). Dava açma süresi, başvuru üzerine idareden gelen açık veya zımni ret kararının ardından başlar.

Örneğin, bir Devlet Hastanesinde doktorun yanlış tedavi uygulaması sebebiyle zarara uğrayan hasta, idare mahkemesinde tam yargı davası açmadan önce, yanlış tedaviyi öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl ve herhalde tedavi tarihinden itibaren 5 yıl içinde Sağlık Bakanlığına başvurarak zararının giderilmesini istemek zorundadır. Bu isteğin Sağlık Bakanlığı tarafından açık veya zımni olarak reddedilmesi durumunda hasta, 60 gün içinde idare mahkemesinde tam yargı davası açabilir.

Tam yargı davası açmadan önce idareye başvurma zorunluluğu, salt idari eylemlerden kaynaklanan zararlar bakımından söz konusudur. İdari işlemlerin uygulanmasından kaynaklanan tam yargı davalarından önce idareye başvurma zorunluluğu yoktur.