MUHASEBENİN İŞ AKIŞI

İşletmenin, muhasebe dönemi boyunca mâli olayları muhasebeye yansıtırken yapması gereken işleri belirli bir sıra dahilinde gerçekleştirmesi olayına muhasebe süreci denir.

Hangi tür işletme olursa olsun firma sahipleri veya yöneticiler işletmesinin faaliyet sonuçlarını belirli süreler itibarı ile ölçmek ve denetlemek zorundadırlar. Bu süre muhasebe dönemi olarak adlandırılır ve 12 ayı yani bir takvim yılını kapsar. Bir faaliyet dönemi 1 Ocak’ta başlar ve 31 Aralık’ta biter.

Bu iki tarih arasındaki muhasebe sürecini de, dönem başı, dönem içi ve dönem sonu olmak üzere üç aşamada ele alabiliriz (Çanakçıoğlu, 2014, s.105).

Dönem Başı İşlemler : Yeni kurulan bir işletmede dönem başı, kuruluş tarihidir. Kuruluş tarihi 1.Ocak.200X olmayabilir. Yıl ortasında kurulmuş bir işletme için dönem kuruluş tarihinden başlar ve 31.Aralık 200X tarihinde sona erer. Muhasebe döneminin bir takvim yılından kısa olması yapılacak işlemlerin sayısını ve sırasını değiştirmez. Dönem başı muhasebedeki iş sırası aşağıda verilmiştir:

• a) Açılış veya dönem başı envanterinin yapılması,
• b) Açılış envanterine dayanarak açılış bilançosunun yapılması,
• c) Açılış bilançosuna bağlı olarak açılış kaydının yevmiye defterine yazılması yevmiye defterine yazılan açılış kaydının büyük deftere (defteri kebir) geçirilmesi.

Dönem İçi İşlemler : Dönem başı işlemler tamamlandıktan sonra artık dönem boyunca ortaya çıkacak günlük işlemlerin (mali olayların) kaydına geçilir. Dönem içinde yapılması gereken işlemler aşağıda verilmiştir:

• a) Muhasebe işlemleri ile ilgili muhasebe belgelerinin toplanması,
• b) Bu belgelerin ilgili muhasebe fişlerine kaydedilmesi,
• c) Bu muhasebe fişlerine göre yevmiye defteri kayıtlarının yazılması,
• d) Yevmiye kayıtlarına göre işlemlerin defteri kebire ve yardımcı defterlere yazılması,
• e) Ay sonlarında aylık mizanların düzenlenmesi.

Kanunlarca zorunlu olmamakla birlikte ay sonlarında aylık mizanların düzenlenmesi sırasında hesapların aylık kontrolleri gerçekleştirilmiş olur.

Dönem Sonu İşlemler (Envanter – Değerleme) : İşletmenin dönem içindeki faaliyetlerinin sonuçlarını belirlemek ve elde edilen bu bilgiler ışığında çeşitli raporları hazırlamak dönem sonu işlemlerinin amacını oluşturur. Dönem sonu muhasebedeki iş akışı ise aşağıdaki gibidir:

• a) Genel geçici mizanın hazırlanması,
• b) Hazırlanan bu mizana göre defter kayıtları ile fiili neticeler arasındaki farkların sebeplerinin araştırılarak ilgili düzeltme yevmiye kayıtlarının yapılması (aynı zamanda defteri kebire işlenmesi),
• c) Gelir ve gider hesaplarının ana sonuç hesabı olan kar ve zarar hesabına devrini ifade eden devir kayıtlarının yapılması (yevmiye ve defteri kebir olarak),
• d) Gelir tablosunun hazırlanması,
• e) Gelir tablosu hesaplarının kapatılması,
• f) Kesin mizan çıkartılması,
• g) Dönem sonu bilançosunun ve diğer ek mali tabloların düzenlenmesi,
• h) Kapanış kaydının yapılması.