Karineler
Karine bilinen bir olaydan, özellikle bilinmeyen bir olayın veya hukuksal durumun varlığı veya yokluğu sonucunun çıkarılmasına imkân sağlayan kuraldır. İspat hukukunda karine vasıtalı delillerle ispat edilen olayın, ispat edilmeyen sonucu olarak tanımlanmaktadır. Karineye dayanılması halinde ispat yükü karşı tarafa geçmez. Uyuşmazlığa uygulanacak koşul vakıanın yerine karine temelini oluşturan vakıalar, yine ispat yükünü taşıyan kişi tarafından ispatlanacaktır. HMK m. 190/2 “Kanuni bir karineye dayanan taraf, sadece karinenin temelini oluşturan vakıaya ilişkin ispat yükü altındadır. Kanunda öngörülen istisnalar dışında, karşı taraf, kanuni karinenin aksini ispat edebilir.” Karine esas olarak iki parçadan oluşur. Karinenin temeli ve karinenin sonucudur. Örneğin, zilyetliğin mülkiyete karine teşkil etmesinde zilyetlik karinenin temelidir. Mülkiyet ise karinenin sonucudur. Karinenin temelinin gerçekliği ispat edilmelidir. karinenin sonucunu ispat etmeyebiliriz. Karineler Kanuni Karine ve Fiili Karine olarak ikiye ayrılır.
Fiili Karine: Hayat tecrübeleri kuralarına dayanan değer yargılarıdır. Herhangi bir hukuk kuralına dayanmazlar. Bunlar yaşam deneyi kurallarından hâkimin kanaat edinmesini sağlayan karinelerdir.
Kanuni Karineler: Kanunlarda belli bir olaydan belli olmayan bir olay için sonuç çıkarılmasına imkân veren kurallardır. İspat yükünün gerçek istisnası kanuni karinelerdir. Kanuni karineler kesin karineler ve kesin olmayan (adi) karineler olarak ikiye ayrılır.
Kesin Kanuni Karine: Aksi iddia ve ispat edilemez. Örneğin tapu sicilinde kayıtlı hususların bilinmediği iddia edilemez.
Kesin Olmayan Karine (Adi Karine): Aksi ispat edilebilen karinedir. Aksi ispat edilene kadar itibar edilir.
Kanuni karineler, olay karineleri ve hak karineleri olarak da ikiye ayrılmaktadır.
Olay karinelerinde, belli bir hukuksal sonucun doğumu için gerekli müspet ve menfi vakıaların gerçekleşmiş olduğun, varlığı anlaşılan ancak bu hukuksal sonuçla ilgili olmayan başka bir olaydan çıkarılması söz konusudur. Ölüm karinesi, babalık karinesi.
Hak karinelerinde ise; bir hakkın veya hukuki ilişkinin var olup olmadığı hakkında hakimin hukuksal sonuca varmasıdır. Zilyetliğin mülkiyete karine olması gibi
Karinelerle Varsayımların Farkı
Karinede belirli bir (a) vakıasından, belirli olmayan bir (b) vakıasının kabulü söz konusudur.
Varsayımda ise belirli bir olaya kanunen doğrudan bağlanan sonuçtur. Varsayımda, bir olaya kanun doğrudan bir sonuç bağlamaktadır veya belirli bir olaya bağladığı sonucu, diğer bir olay için de aynen kabul etmektedir.
Karinede birinci vakıa bilinmekte, ikinci vakıa bilinmemektedir. Bilinenden hareketle bilinmeyene ilişkin sonuç çıkarılmaktadır.
Varsayımda ise her iki vakıa da bilinmektedir. Ancak ilk vakıa için kabul edilen hukuki sonuç ikinci vakıa içinde geçerli kabul edilmektedir.
