HUKUK KURALLARI ARASINDA ÇATIŞMA SORUNU
Hukuk kuralları çatışıyor gibi gözükse de aslında çatışmaz. Çünkü ortaya çıkan çatışma, çatışma çözme ilkelerine göre çözülür.
Bu hususa ilişkin üç ilke vardır:
1- Üst Kanun İlkesi
2- Sonraki Kanun Ilkesi
3- Özel Kanun İlkesi
Herhangi bir hukuk kuralları çatışmasını çözmek için uygulanacak ilkelerin sırası da bu şekildedir.
Üst Kanun Ilkesi (Lex Superio)
Buna göre üst kanun alt kanunu ilga eder, temelinde normlar hiyerarşisi vardır. Bu ilkeye göre bir norm, bütün üst normlara uygun olmalı; eğer üst normlarda bir çelişki varsa, en üst norma uygun olmalıdır.
Üst Kanun – Alt Kanun Tespiti
Hangi normun normlar hiyerarşisinde üstün olduğunu tespit edebilmek için normlar hiyerarşisine bakmak yeterlidir.
Anayasa ile kanun çatışması söz konusuysa iki yol vardır:
1- SOYUT NORM DENETİMİ, İPTAL DAVASI
CB, iktidar ve ana muhalefet partisi meclis grupları ve milletvekillerinin 1/5’i iptal davası açabilir.
2- SOMUT NORM DENETİMİ, İTİRAZ YOLU
Yürürlükte olan bir kanun uygulanıyorken hâkim, önüne gelen bir olayda, kanunun anayasa ile çatıştığını düşünüyorsa itiraz yoluna başvurabilir.
* Anayasa ile kanun arasındaki çatışmanın belirleyici makamı Anayasa Mahkemesi’dir, başka birinin söz hakkı bulunmaz.
Sonraki Kanun İlkesi (Lex Posterior)
Bu ilkeye göre, sonraki kanun önceki kanunları ilga eder.
Sonraki Kanun – Önceki Kanun Tespiti
Hükmü koyan organın o hükmü koyduğu, yani kabul ettiği tarihe bakılarak karar verilir. Kanun hakkında yasama organı tarafından yapılan son oylamanın tarihi, kanunun yapılış tarihidir. Tarihler aynı günü gösterirse saate bakılır.
Özel Kanun (Lex Specials) İlkesi
Buna göre özel kanun, genel kanunları ilga eder.
Özel Kanun – Genel Kanun Tespiti
Uygulama alanı daha geniş olan hüküm, genel hüküm; daha dar olan hüküm, dar hükümdür.
Genel hüküm-özel hüküm tespitinde her hükmün içeriği dikkate alınabilir.
Genel hüküm öyle bir hükümdür ki o konuda özel bir hüküm yoksa ortaya boşluk çıkar ve o konuya genel hüküm uygulanır.
