Ceza Hukukunda Kanunilik İlkesi

Biçimsel(şekli) ve öze ilişkin(maddi) kanunilik ilkesi olmak üzere iki tür kanunilik ilkesi vardır.

1. Öze İlişkin(Maddi) Kanunilik İlkesi: Sosyal açıdan tehlikeli olan fiiller cezalandırılır, olmayanlar cezalandırılmaz. Kanunda bu fiillerin suç olarak düzenlenmiş olması veya olmaması önemli değildir.

2. Biçimsel(Şekli) Kanunilik İlkesi: Kanunda açıkça suç sayılan fiiller cezalandırılır; sayılmayanlar cezalandırılmaz. Bu fiillerin sosyal açıdan tehlikeli olup olmadığına bakılmaz.

TCK’da Kanunilik İlkesi

Türk Ceza Kanunu biçimsel kanunilik ilkesini kabul etmiştir. TCK’nın 2/1 maddesine göre, “Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz.”

Kanunilik İlkesinin Sonuçları

• Ceza kanunu açık, net, anlaşılabilir olmalıdır.
• İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. Yönetmelik, tüzük ve olağan kanun hükmünde kararnameler ile suç ve ceza konulamaz. Ancak, istisnai olarak olağanüstü kanun hükmünde kararnameler ile suç ve ceza konulabilir.
• Suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas yapılmaz.
• Örf ve adet ile suç ve ceza konulamaz veya kaldırılamaz.
• Failin aleyhine olası ceza kanunu geçmişe uygulanmaz.