Başkalarının Malda Hak İleri Sürmeyeceklerini Üstlenme (Zapta Karşı Tekeffül) Borcu

Zaptı üstlenme borcu, üçüncü bir kişinin malda üstün bir hak ileri sürerek malı alıcının elinden almasına ya da onun malı kullanmasına engel olmasına karşı satıcının sorumlu tutulmasıdır.

Satıcı hem malın tümüyle alıcının elinden alınması karşı (tam zapt), hem de malın bir bölümünün alınması ya da malı kullanmasına engel olunması karşısında (kısmi zapt) sorumlu olacaktır. Ayrıca satıcı alıcının bu yüzden doğan zararlarını da ödeyecektir.

Maddi Şartlar

• Satış konusu malın alıcıya teslim edilmiş olması gerekir.
• Eğer alıcı sözleşmeyi yaparken ileride söz konusu olacak zapt tehlikesini biliyorsa, satıcı ancak özel olarak güvence vermişse sorumlu olur.
• Satım konusu mal üzerinde üçüncü kişilerin ileri sürdükleri hak, sözleşmenin kurulmasından önce kazanılmış ve sözleşmenin yapılması sırasında mevcut olmalıdır.
• Üçüncü kişinin satış konusu mal üzerinde ileri sürdüğü hakkın; nesnel bir hak ya da tapu siciline şerh verilerek 3. kişilere karşı da ileri sürülebilecek hale getirilmiş bir kişisel hak olması gerekir.
• Üçüncü kişi, zaptı sağlayan üstün haklardan birisine dayanarak zapta girişmiş olmalıdır.
• Üçüncü kişinin hiçbir hakka dayanmadan alıcının elinden malı almış olması halinde zapttan sorumluluk hükümleri uygulanamaz.
• Fakat bu ifadeden alıcının satılanı, üstün hak sahibi kişiye ancak mahkeme kararıyla verebileceği sonucu çıkmaz. Üçüncü kişinin hakkını tanımak dürüstlük kuralığı gereğiyse alıcı mahkeme kararını beklemeden satılanı teslim eder veya Alıcının, üçüncü kişinin dava açmasını beklemeden satıcıya, uyuşmazlığın dava yoluyla çözümlenmesini aksi halde tahkim yoluna gideceğini bildirmesi mümkündür. Bu durumda; alıcı, satılanı üçüncü kişiye vermekle yükümlü olduğu ispat edebilirse, satıcının sorumluluğu devam eder.

Şekli Şartlar (Bildirim ve İspat Yükümünün Yerine Getirilmesi)

Satıcının zapta karşı tümüyle satıcı tutulabilmesi için alıcı, üçüncü kişiler tarafından açılan davaları satıcıya bildirmelidir. Eğer buna uyulmazsa; satıcı, dava kendisine bildirilseydi daha elverişli bir sonuç sağlayacak olduğunu kanıtladığı oranda sorumluluktan kurtulur.

Alıcının zapta ilişkin davaları satıcıya bildirmesi karşısında satıcı, durumun özelliklerine göre ya alıcı lehine davaya katılmak ya da alıcı yerine geçerek taraf olarak savunmada bulunmak zorundadır. satıcı yardıma gelmezse, alıcının üçüncü kişinin üstün hakkını ispatlamasına gerek yoktur. Satıcının sorumluluğu söz konusu olur.

Dava sonucu alıcı aleyhine hüküm, alıcının ağır kusuru kanıtlanmadıkça, satıcı yönünden de etkilidir.