Corpus Iuris Civilis
Bu bir derleme faaliyetidir. Daha önce de buna benzer derlemeler yapılmış ancak ilk kez bu kadar geniş çaplı ve büyük bir çalışma yapılmıştır. İmparator Iustinianus hazırlatmıştır. Corpus İuris Civilis 3 ana 1 tali bölümden oluşmaktadır.
A1) Institutiones: Hukuk öğrenimi için hazırlanmış ders kitabı gibidir. Uygulanan hukuk hakkında sistematik bir biçimde bilgiler verilmiştir. Başta Gaius’in İnstitutiones’i olmak üzere, bazı klasik hukukçuların aynı nitelikteki örnek eserleri alınarak hazırlanmıştır.
A2) Digesta (Pandectoe): Klasik hukukçuların eserleri toplandı. Digestrayı ınstitutiones’den ayıran en önemli özellik, Digestraya alınan parçaların hangi hukukçuların olduğunun bilinmesidir. Digestra imparator iradesini yansıttığı için kanun gücündeydi. Ancak kanun olarak uygulanması yapısı itibariyle çok zordu.
A3) Codex : İmparator emirnamelerinin toplandığı bölümdür. Bazı emirnameler ihtiyaçlara cevap veremediği için kaldırılmış ve yenileri konulmuştur. Codex Corpus Iuris Civilis’in 3 bölümü olmakla beraber ilk hazırlanan bölümüdür. Çünkü mevcut ihtiyaçların bir an önce çözüme kavuşturulması gerekmekteydi.
A4) Novellae: Iustinianus’un ölümünden çok sonra Corpus Iuris Civilis’e ilave edildi. (16 yy). imparator hayattayken çok sayıda emirname yayınlamış ancak hiç biri Corpus Iuris Civilis’e eklenmemişti. Daha sonra tüm bunlar derlenip Novellae olarak eklendi.
Interpolatio: Corpus Iuris Civilis de zaman içinde değişiklikler yapılmıştır. İşte bu değişikliklere verilen isimdir.
Glossa: Hukuk öğrencilerinin kitapların satır aralarına, kenarlarına yazdıkları notların asıl kanunlar ile karışmış halidir.