Tanım
“Mor ekonomi, kültürü hesaba katan bir ekonomi anlayışına gönderme yapar. Küreselleşme sürecinde insan çeşitliliğine uyum sağlayan bir ekonomi anlamına gelir ve mal ve hizmetleri değerlendirmek için kültürel boyuta dayanır.” Yatay ve dikey olan bu iki eğilim, birbirini destekler. Gerçekten de, ürünlerle ilgili olan kültürel bileşenin büyümesi, coğrafyaların kültürel canlılığına bağlıdır.
Kültürel olgunun yükselişi
Mor ekonominin bağlamı çağdaş toplumda önemi gittikçe artan kültürel bağlamdır. Söz edilen faktörler arasında şunları bulunur:
- gelişmekte olan ülkelerin yararı için küresel bir ekonomik ve siyasi dengenin yeniden kurulması,
- (yeniden istikrar kutupları olarak görülen) yerel çevrelere geri dönüş,
- (büyük ideolojilerin çöküşünü takiben ortaya çıkan) yeni talep biçimleri,
- (demokratikleşme, bireyselleştirme ve insan ömrünün uzamasına bağlı olarak) kültürel tüketimlere dayanan kaliteye artan sosyal talepler,
- (yeni bir kültürel düşünme biçimi varsayılan, disiplinlerarası yaklaşımlara elverişli ve beklenmedik keşiflere yol açan) inovasyon girişimleri…
Uygulama alanı
Mor ekonominin sektörlerarası geçişken bir yapısı vardır, çünkü hangi sektörde olursa olsun, tüm mal ve hizmetleri kültürel boyuta dayanarak değerlendirir. Duyusal ve deneyimsel ekonomi mor ekonomiye bağlı bir uygulamadır.
Sektörlere önem veren bir mantığa dayalı kültür ekonomisinden farklıdır.
UNESCO, OECD, Uluslararası Frankofoni Örgütü, Fransız Bakanlıklarını, şirketlerini ve sivil toplum uzmanlarını bir araya getiren, mor ekonomi hakkında oluşturulan ilk kurumlararası çalışma grubunun vardığı sonuçlar, 2013 yılının haziran ayında yayınlandı. Bu belgede, istihdam ve eğitim üzerinde etki yaparak tüm ekonomiye dokunan kültürleşme olgusunun etkisi vurgulanmaktadır. Bu rapor, mor mesleklerle morlaşabilme kapasitesi olan meslekleri birbirinden ayırmaktadır: mor meslekler amaçları nedeniyle kültürel çevreyle doğrudan ilişkilidir (örneğin kent planlamacıları ve düzenlemecileri), morlaşma kapasiteli meslekler ise ancak kültürleşmenin etkisiyle morlaşabilir (örneğin insan kaynaklarıyla uğraşan meslek dalları gibi veya pazarlama ve iletişim dalları gibi).
Haziran 2017’de yayınlanan başka bir referans belge, ekonominin kültürel faydalar üretmesinin muhtemel olduğu ortamların çeşitli yönlerini dile getiriyor: öğretim, mimarî, sanat, renkler, etik, hayal gücü, kültürel miras, zevk, esenlik, orijinallik vb.
Köken
Mor ekonomi terimi ilk defa, 2011’de Fransa’da Le Monde.fr’de yayınlanan bir manifesto vesilesiyle ortaya çıkmıştır. Manifestoyu imzalayanlar arasında, Ekim 2011’de, UNESCO, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Komisyonu’nun himayesinde Paris’te ilk uluslararası Mor Ekonomi Forumunu düzenleyen Diversum kurumu yöneticileri bulunmaktadır.
Sürdürülebilir gelişmeyle olan bağlılık
Mor ekonomi dışsallıkların varlığını vurgulamaktadır: aktörlerin etkilendiği ve kendi izlerini bıraktıkları kültürel çevre, küresel bir kamu malıdır. Böylelikle mor ekonomi, kültür elemanını sürdürülebilir kalkınmanın bir parçası haline getirir.
Kültür sektörü, başından beri sürdürülebilir kalkınmanın paydaşlarından biridir. Gerçekten de, kurumların toplumsal sorumluluğu, 1966’da Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesinin temelini oluşturmaktadır.
Bu mesele, doğal çevre (yeşil ekonomi) ve sosyal çevreyle ilgili sorunlar (sosyal ekonomi) ile birlikte sürdürülebilir kalkınmanın bileşenlerinden sadece birini temsil etmektedir. Sürdürülebilir ekonominin bileşenleri arasındaki tamamlayıcılık, Le Monde Économie’nin, 2015’te yayınladığı İklim Değişiklikleri Konusunda yapılan 21. Birleşmiş Milletler Konferansı’nda tekrar teyit edildi.
