KAMU HİZMETİNDEN YARARLANANLARIN DURUMU
Kamu hizmetlerinin kamusal ya da özel yönetim usullerine tabi tutulmuş olmalarına göre bireylerin kamu hizmetleri karşısındaki durumları da bazı farklılıklar göstermektedir.
A. STATÜ İLİŞKİSİ (KAMUSAL YÖNETİM USULLERİ TABİ)
Kişi, hizmetten yararlanma durumundayken bir statü içindedir. Bu hukuki statü, hizmeti kuran ve düzenleyen hukuk kurallarınca düzenlenmiştir. Bu hukuki durumların bir gereği olarak, söz konusu hizmetler idare ile bireyler arasında yapılacak bir sözleşmeye konu olamazlar.
Kamusal yönetim usullerine tabi hizmetler karşısında bireyler, idareye başvurur, idare de eşitlik ilkesine uygun olarak o kişilerin hizmetten yararlanıp yararlanamayacağına karar verir.
Bazı kamu hizmetlerinde kişi, bir şart-işlemle ilgili bir statüdedir ve o statü ilişkisinin gereği olarak, tümüyle kamu hukuku kurallarına tabiidir. İdarenin tek yanlı oluşturduğu statüde, yine idarenin tek yanlı iradesiyle gerçekleştirdiği uygulamalara tabi olur.
B. SÖZLEŞME İLİŞKİSİ (ÖZEL YÖNETİM USULLERİNE TABİ)
Bireylerin özel yönetim usullerine tabi kamu hizmetleri, özellikle iktisadi kamu hizmetleri karşısındaki durumlarının ilk bakışta bir ticari işletmenin müşterileri ile olan ilişkisine benzeyen ve sözleşmeye dayanan bir ilişkiden ibaret olduğu söylenebilir. Ancak bu hizmetler de belli ölçüde kamu hukuku kurallarına tabi tutulmuş olduklarından, söz konusu ilişki alelade bir sözleşme ilişkisi sayılmaz. İktisadi kamu hizmetleri alanında bu ilişki geçerlidir. Özel hukuk kurallarına tabi olduğu için, bir uyuşmazlık olduğunda adli yargıya gidilir.
Örneğin; evinize su bağlanması için ASKİ’ye müracaat ettiniz. Burada aday statüsündesiniz. ASKİ başvurunuzu kabul etti. Sonra ASKİ ile aranızda imzalanacak sözleşme ile -bir özel hukuk sözleşmesi- hizmetten yararlanan konumuna geçersiniz. Burada hizmetten yararlanma çerçevesini belirleyen şey, bir statü değil; sözleşmedir.
