Hukuki İşlemlerin Geçerlilik Şartları Nelerdir?
Hukuki işlemler, tarafların iradelerini açıklayarak hukuki sonuç doğurmasını amaçladıkları işlemlerdir. Ancak her hukuki işlem, kendiliğinden geçerli sayılmaz. Hukuki işlemlerin geçerli olabilmesi için belirli şartların sağlanması gerekir. Bu yazımızda hukuki işlemlerin geçerlilik şartlarını detaylı şekilde ele alacağız.
1. Ehliyet Şartı
Bir hukuki işlemin geçerli olabilmesi için tarafların fiil ehliyetine sahip olması gerekir. Fiil ehliyeti, kişinin yaptığı işlemi hukuken idrak edebilme ve sonuçlarını kavrayabilme yeteneğini ifade eder. Türk Medeni Kanunu’na göre fiil ehliyeti için üç temel koşul bulunmaktadır:
- Ayırt etme gücüne sahip olmak: Kişinin yaptığı işlemin farkında olması gerekir.
- Ergin olmak: 18 yaşını doldurmuş kişiler ergin kabul edilir.
- Kısıtlı olmamak: Hakkında kısıtlama kararı verilmiş kişilerin hukuki işlemleri, kanuni temsilcilerinin iznine tabidir.
2. İrade ile Beyan Arasında Uygunluk
Hukuki işlemler, tarafların gerçek iradelerine dayanmalıdır. Eğer bir kişi hata, hile veya tehdit altında bir sözleşme yapmışsa, bu işlem geçersiz sayılabilir. Hukukta bu tür durumlar “irade sakatlığı” olarak değerlendirilir.
3. Konunun Belirli ve Mümkün Olması
Hukuki işlemin konusu belirli, belirlenebilir ve mümkün olmalıdır. Örneğin, fiziksel olarak var olmayan veya hukuken yasaklanmış bir konu üzerine yapılan sözleşmeler geçersizdir. Türk Borçlar Kanunu’na göre bir sözleşmenin konusunun imkânsız olması, hukuki işlemi hükümsüz kılar.
4. Hukuka ve Ahlaka Uygunluk
Bir hukuki işlem, yasalara ve genel ahlak kurallarına aykırı olmamalıdır. Örneğin, suç teşkil eden veya kamu düzenini ihlal eden bir sözleşme geçersiz sayılır. Türk Borçlar Kanunu’nun 27. maddesi, hukuka ve ahlaka aykırı işlemlerin kesin hükümsüz olacağını belirtmektedir.
5. Şekil Şartı
Bazı hukuki işlemler için belirli bir şekil şartı aranır. Türk hukukunda bazı sözleşmelerin yazılı veya noter onaylı olması gerekmektedir. Örneğin, taşınmaz satış sözleşmeleri resmi şekilde yapılmazsa geçersiz olur. Bu nedenle hukuki işlem yaparken şekil şartlarına dikkat edilmelidir.
Sonuç
Hukuki işlemlerin geçerli olabilmesi için ehliyet, irade ile beyan uygunluğu, konunun belirli ve mümkün olması, hukuka ve ahlaka uygunluk ve şekil şartlarının sağlanması gerekmektedir. Bu unsurların eksik olması durumunda, yapılan işlemin geçersiz sayılma riski bulunmaktadır. Hukuki süreçlerde sorun yaşamamak için alanında uzman bir avukattan destek almak önemlidir.
