Borçlar Hukukunda “Sorumluluk” Kavramı
Sorumluluk deyimi iki anlamda kullanılmaktadır. İlk olarak sorumluluk, borçlunun malvarlığının borcunun teminatı teşkil etmesi ve borcunu ifa etmemesi halinde borçlunun malvarlığına başvurularak alacağın zorla yerine getirilmesi imkânını ifade eder. Bu anlamdaki sorumluluğa “… ile sorumluluk” denir. Bu açıdan borçlu, kural olarak bütün malvarlığıyla (sınırsız şahsi sorumluluk) sorumludur. Buna mukabil özel sebeplerle sorumluluğun sınırlı olduğu haller de vardır.
Sorumluluk malvarlığındaki belirli mallarla sınırlı da olabilir. Mesela devletin kendisine miras yoluyla intikal eden bir terekenin borçlarından sorumluluğu, intikal eden terekedeki mallarla sınırlıdır. Keza bir başkasının borcu için malını rehin vermiş olan kimse borcun ifa edilmemesi halinde, sadece bu malın paraya çevrilmesine katlanmak zorundadır.
Sorumluluğun ikinci anlamı, genel davranış kurallarına veya yüklendiği bir borca aykırı davranan şahsın, bu davranışı ile verdiği zararı tazmin etme yükümlülüğünü ifade eder. Bu anlamdaki sorumluluğa da “…den sorumluluğu” denir. Sözleşme ve haksız fiilden sorumluluk bu tür sorumluluğa örnek teşkil eder.
