Vergide Terkin Halleri
Vergi borcunu sona erdiren nedenlerden biri de terkindir. Terkin, bazı koşulların varlığı halinde vergi alacağını bütün hukuki sonuçları ile birlikte ortadan kaldıran idari işlemdir. Silmek anlamına gelir.
Terkin idarenin kamu alacağından vazgeçmesi bakımından affa da benzetilebilir. Ancak vergi ve cezaların affı objektif ve genel bir işlem olduğu halde terkin sübjektif, özel bir işlemdir. Bir verginin terkini için tahsil edilmiş olması gerekli değildir. Yasalarda yazılı nedenler var ise tahakkuk etmiş, henüz tahsili yapılmamış vergiler de terkin edilir.
1. Başlıca Terkin Nedenleri
a. Vergi hataları dolayısıyla yapılan terkinler
Yükümlü aleyhine doğmuş olan vergi hatalarının düzeltilmesi halinde henüz tahakkuk etmemişse hatalı işlem düzeltilir; tahakkuk etmiş vergiler ise terkin edilir. Vergi aynı zamanda tahsil edilmiş ise terkin edilen vergi, yükümlüyü red ve iade edilir.
b. Yargı organlarının kararına dayanan terkinler
Vergi yargı organlarının kararları uyarınca da tarh olunmuş veya tahakkuk etmiş vergiler terkin olunur. Bu yolla verginin terkin edilebilmesi için yargı organının verdiği kararın kesin nitelikte olması gerekir.
c. Vergi Usul Kanununun öngördüğü terkin nedenleri
Yangın, yer sarsıntısı, su basması, don, kuraklık…. ve benzeri doğal afetler sonucu malvarlıklarının en az üçte birini kaybeden yükümlülerin bu afetlerin zarar verdiği gelir kaynaklarıyla ilgili bulunan vergi borçları ve vergi cezaları zararla orantılı olmak üzere Maliye Bakanlığınca kısmen veya tamamen terkin olunur.( VUK. m. 115)
Terkin edilecek vergiler, doğal afetlerin vuku bulduğu tarihten önce kapanmış olan vergi dönemine ait ve henüz ödenememiş bulunan vergilerdir; çünkü afetin doğduğu dönem içinde zaten zarar nedeniyle vergi matrahı ve vergi borcu doğmaz. Kapanmış döneme ait olsa bile doğal afetin vukuundan önce ödenmek suretiyle ortadan kalkmış olan vergi de terkin edilemez. Ancak yükümlü kapanmış döneme ait vergiyi afetin vukuundan sonra ödemiş ise bunun terkinini isteyebilmelidir. Doğal afetler sonucu mahsullerinin en az üçte birini kaybetmiş yükümlüler için de, zararın doğduğu hasat ve devşirme zamanına rastlayan yıla ait olmak üzere afete uğrayan arazi için tahakkuk ettirilen arazi vergisi borçları ve vergi cezaları zararla orantılı olarak terkin olunur. (VUK 115)
d. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun öngördüğü terkin nedenleri
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda da (m.105) doğal afetler nedeniyle yapılacak terkine ilişkin bir hükme bulunmaktadır. Bu maddenin hükmü Vergi Usul Kanununun kapsamına girmeyen kamu alacakları için düzenlenmiştir; terkin yetkisi Maliye Bakanlığına değil, Bakanlar Kuruluna verilmiştir.
Yine AATUHK’a göre, yapılan takip sonunda tahsili imkansız veya tahsili için yapılacak giderlerin alacaktan fazla bulunduğu anlaşılan VUK kapsamına giren kamu alacaklarından 10,55 TL’na kadar olanları kamu idarelerinde terkin yetkisini haiz olanlar tarafından terkin edilir. (m.106) Aynı düzenleme Vergi Usul Kanununda 21 TL sınırı ile “tahakkuktan vazgeçme” adı altında yer almaktadır. (VUK m. m. 115)
