Sosyal medya platformları, bireylerin bilgi paylaşımını kolaylaştıran ve dünya genelinde milyonlarca kullanıcıya ulaşan dijital iletişim araçlarıdır. Ancak bu platformlar, aynı zamanda kişisel verilerin işlenmesi, depolanması ve paylaşılması açısından büyük riskler taşır. Bu nedenle, kişisel verilerin korunması konusunda çeşitli hukuki yükümlülükler ortaya çıkmaktadır. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) gibi düzenlemeler, sosyal medya şirketlerine ve kullanıcılarına kişisel verilerin korunması konusunda önemli sorumluluklar yüklemektedir. Bu makalede, sosyal medyada kişisel verilerin korunması açısından hukuki yükümlülükler ele alınacaktır.
1. Kişisel Veri Nedir?
Kişisel veri, kimliği belirli veya belirlenebilir bir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgiyi ifade eder. Bu bilgilere ad, soyad, doğum tarihi, telefon numarası, IP adresi, konum bilgileri ve fotoğraflar gibi kişiyi tanımlayan bilgiler dahildir. Sosyal medya platformlarında paylaşılan her türlü kişisel bilgi, bu kapsamda değerlendirilebilir ve hukuki koruma altındadır.
2. Kişisel Verilerin Korunmasına İlişkin Temel İlkeler
Sosyal medyada kişisel verilerin işlenmesi, belirli ilkelere uygun olmalıdır. Hem KVKK hem de GDPR, kişisel verilerin korunması konusunda şu temel ilkeleri benimser:
a) Hukuka ve Dürüstlük Kuralına Uygun İşleme
Kişisel veriler, hukuka ve dürüstlük kuralına uygun olarak işlenmelidir. Bu ilke, verilerin elde edilme yönteminden işlenme biçimine kadar her aşamada geçerli olup, verilerin gizlice veya kişilerin rızası olmadan elde edilmesini engeller.
b) Belirli ve Meşru Amaçlarla İşleme
Kişisel verilerin işlenmesi, belirli, açık ve meşru amaçlarla yapılmalıdır. Sosyal medya platformları, kullanıcıların kişisel verilerini yalnızca açıkça belirtilen amaçlar doğrultusunda işleyebilir. Bu amaçlar dışında verilerin işlenmesi hukuka aykırıdır.
c) Doğruluk ve Güncellik
Kişisel verilerin doğru ve gerektiğinde güncel tutulması esastır. Yanlış ya da güncel olmayan bilgilerin kullanılması, kişisel verilerin korunması ilkesine aykırıdır ve hukuki sonuçlar doğurabilir.
d) İlgili Mevzuata Uygun Süreyle Muhafaza
Kişisel veriler, işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilmelidir. Sosyal medya platformları, kullanıcıların kişisel verilerini süresiz olarak saklayamaz; belirli bir süre sonra bu verileri silmek veya anonimleştirmek zorundadır.
3. Sosyal Medyada Kişisel Verilerin Korunmasına Yönelik Hukuki Yükümlülükler
Sosyal medya platformlarının, kullanıcıların kişisel verilerinin korunmasına yönelik çeşitli hukuki yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu yükümlülükler, hem platformların hem de kullanıcıların verilerinin güvenliğini sağlamayı amaçlar.
a) Açık Rıza Alınması
Açık rıza, kişisel verilerin işlenmesi için kullanıcının özgür iradesiyle verdiği onayı ifade eder. Sosyal medya platformları, kullanıcıların kişisel verilerini işlemeden önce onlardan açık rıza almak zorundadır. Rıza alınmadan yapılan her türlü veri işleme faaliyeti hukuka aykırıdır ve cezai yaptırımlara tabi olabilir. KVKK’nın 5. maddesi ve GDPR’ın 6. maddesi, kişisel verilerin işlenmesi için açık rıza alınması gerekliliğini düzenlemektedir.
b) Veri Sorumlusu Yükümlülükleri
Sosyal medya platformları, kişisel verileri işleyen ve saklayan taraf olarak veri sorumlusu sıfatını taşır. Veri sorumluları, kişisel verilerin korunması için gerekli teknik ve idari tedbirleri almak zorundadır. Bu yükümlülükler arasında, verilerin güvenli şekilde saklanması, yetkisiz erişimlerin önlenmesi ve kullanıcıların veri işlemleri hakkında bilgilendirilmesi yer alır. Veri sorumlusunun yükümlülükleri KVKK’nın 12. maddesi ile belirlenmiştir.
c) Aydınlatma Yükümlülüğü
Veri sorumluları, kullanıcıları veri işleme süreçleri hakkında bilgilendirmek zorundadır. Bu, kişisel verilerin hangi amaçla işlendiği, kimlerle paylaşıldığı, ne kadar süreyle saklandığı ve kullanıcıların hangi haklara sahip olduğu gibi bilgileri içerir. Sosyal medya platformları, kullanıcılarına bu bilgileri sağlamakla yükümlüdür. Aydınlatma yükümlülüğü, kullanıcıların kişisel verilerinin nasıl kullanıldığı konusunda bilgi sahibi olmalarını sağlar.
d) Kişisel Verilerin Korunması İçin Teknik ve İdari Tedbirler
Sosyal medya platformları, kişisel verilerin korunması için gerekli teknik ve idari tedbirleri almak zorundadır. Bu tedbirler, verilerin yetkisiz erişimlerden korunması, şifreleme yöntemlerinin kullanılması, güvenli sunucularda saklanması ve yedekleme işlemlerinin yapılması gibi önlemleri içerir. Ayrıca, platformlar güvenlik açıklarına karşı düzenli olarak güvenlik güncellemeleri yapmalıdır.
e) Kişisel Verilerin Silinmesi veya Anonimleştirilmesi
Sosyal medya platformları, kullanıcıların kişisel verilerini gerekli süre dolduğunda silmek veya anonim hale getirmek zorundadır. Kullanıcıların talep etmeleri durumunda, verilerin tamamen silinmesi veya anonimleştirilmesi gerekmektedir. Bu, kullanıcıların verilerinin sonsuza kadar saklanmasını engelleyen bir düzenlemedir.
f) Kişisel Verilere Erişim ve Düzeltme Hakkı
Kullanıcılar, sosyal medya platformlarında işlenen kişisel verilerine erişim hakkına sahiptir. Ayrıca, hatalı veya eksik bilgilerin düzeltilmesini talep edebilirler. KVKK’nın 11. maddesi ve GDPR’ın 15. maddesi, bu hakları güvence altına alır. Sosyal medya platformları, kullanıcıların bu taleplerini karşılamak ve kişisel verilerde gerekli düzeltmeleri yapmakla yükümlüdür.
4. Sosyal Medya Kullanıcılarının Hakları
Sosyal medya kullanıcıları, kişisel verilerinin korunması kapsamında çeşitli haklara sahiptir. Bu haklar, kullanıcıların verilerinin işlenmesi ve kullanımı konusunda daha fazla kontrol sahibi olmalarını sağlar.
a) Bilgilendirilme Hakkı
Kullanıcılar, kişisel verilerinin işlenmesi hakkında bilgilendirilme hakkına sahiptir. Bu hak, verilerin hangi amaçla kullanıldığını, kimlerle paylaşıldığını ve ne kadar süreyle saklandığını öğrenmeyi içerir.
b) Rıza Verme ve Geri Alma Hakkı
Kullanıcılar, kişisel verilerinin işlenmesine yönelik verdikleri rızayı istedikleri zaman geri alma hakkına sahiptir. Sosyal medya platformları, rıza geri alındığında kişisel verileri işlemeyi durdurmak zorundadır.
c) Verilerin Silinmesi ve Unutulma Hakkı
Kullanıcılar, kişisel verilerinin silinmesini veya anonimleştirilmesini talep edebilir. Unutulma hakkı, özellikle kullanıcıların sosyal medyada paylaştıkları içeriklerin veya kişisel bilgilerinin platformlardan tamamen kaldırılmasını sağlar.
d) Şikayet ve Yasal Başvuru Hakkı
Kullanıcılar, kişisel verilerinin korunmasına ilişkin haklarının ihlal edilmesi durumunda, veri sorumlusuna şikayette bulunma veya yasal başvuru yapma hakkına sahiptir. Kişisel Verileri Koruma Kurumu gibi düzenleyici otoriteler, bu konuda kullanıcıların haklarını koruyan denetim mekanizmaları oluşturmuştur.
5. Sosyal Medyada Kişisel Verilerin Korunmasının Önemi
Sosyal medyada kişisel verilerin korunması, bireylerin gizliliğini ve güvenliğini sağlama açısından büyük önem taşır. Kişisel verilerin kötüye kullanılması, bireylerin kimlik hırsızlığına, dolandırıcılığa ve itibar kaybına maruz kalmasına neden olabilir. Bu nedenle, sosyal medya platformlarının kişisel veri güvenliğine büyük özen göstermesi ve hukuki yükümlülüklere uygun hareket etmesi gerekmektedir.
Sonuç
Sosyal medyada kişisel verilerin korunması, hem platformların hem de kullanıcıların dikkat etmesi gereken önemli bir konudur. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) gibi düzenlemeler, veri sorumlularına açık rıza alma, veri güvenliğini sağlama ve kullanıcıları bilgilendirme gibi çeşitli yükümlülükler getirmiştir. Kullanıcılar ise verilerine erişme, düzeltme ve silme gibi haklara sahiptir. Sosyal medya platformlarının bu yükümlülüklere uygun davranması, kişisel verilerin korunmasını ve bireylerin dijital dünyada güvende olmasını sağlar.
