KIYMETLİ EVRAKIN KAYBEDİLMESİ (ZİYAI) VE İPTALİ

Mahkeme kararı ile iptal edilebilir. Kıymetli evrakın zıyaı halinde senedi mahkeme kararı ile iptal ettiren kimse senet muaccelse alacağını tahsil etme, değilse iptal edilen senet yerine yenisinin düzenlenmesini isteme hakkına sahiptir.

Kıymetli Evrakın İptal Davasında Yetkili Mahkeme Neresidir?

İptal davasında yetkili mahkeme nama ve hamiline yazılı senetlerde borçlunun yerleşim yerindeki,
Emre yazılı senetlerde ise ödeme yeri veya hamilin (ALACAKLININ) yerleşim yerindeki ASLİYE TİCARET MAHKEMESİDİR.

EMRE YAZILI SENETLERİN İPTALİ

•Poliçenin iptaline ilişkin hükümler uygulanır. Kambiyo senetleri emre yazılı senetler gibi iptal edilir.

NOT: İptal davasından önce mahkemeden ÖDEME YASAĞI KARARI istemek mümkündür
•Yetkili mahkeme, ödeme yeri veya hamilin yerleşim yerindeki mahkemedir. Mahkeme davacının açıklamalarını inandırıcı bulması gerekir. Bulursa bir İLAN yapar. İlan ticaret sicili gazetesinde en az 3 ay en çok 1 yıllık süre verilerek 3 kez yapılır. Süre vadesi geçmiş senetlerde 1. İlan gününden, vadesi gelmiş senetlerde ise vadenin gelmesinden itibaren işlemeye başlar.

•Poliçe mahkemeye getirilirse İADE davası (TMK daki menkul davası) açılması için sahibine uygun bir süre verir. Dava açılmazsa mahkeme ÖDEME YASAĞI KARARINI KALDIRIR.

•Süre içinde poliçe mahkemeye getirilmezse SENEDİN İPTALİNE İLİŞKİN KARAR VERİLİR.

•Bu davanın başarı ile sonuçlanması için senedi elinde tutan kişinin kötü niyetli veya senedi iktisap ederken ağır kusurlu olması gerekir.

HAMİLİNE YAZILI SENETLERİN İPTALİ

•Senedin zilyedinin iddialarının mahkemece ciddi bulunması halinde emre yazılı senetlerden farklı olarak İPTAL DAVASI AÇILDIKTAN SONRA ÖDEME YASAĞI KARARI çıkarılabilir, dava açılmadan bu yasak kararı çıkarılamaz. İlan ise en az 6 ay süre verilerek 3 kez yapılır.
•Yetkili mahkeme, borçlunun yerleşim yeri veya pay senetleri hakkında AŞ’lerin merkezinin bulunduğu yer mahkemesidir.
•Senet ilanlar sonunda iade edilmezse iptaline karar verirler. Karar derhal ticaret sicil gazetesinde yayınlanır.

NAMA YAZILI SENETLERİN İPTAL

•Aksi hüküm olmadıkça hamiline yazılı senetlerdeki gibidir.
•Nama yazılı senetlerde borçlu senette ilanların sayısını azaltmak veya süreleri kısaltmak suretiyle iptal için daha basit bir usul öngörebilir.
İstisna: Ancak nama yazılı kambiyo senetleri emre yazılı senetlerin iptali hükümlerine tabidir.

İPTAL DAVASININ ŞARTLARI VE SONUÇLARI

•Senedin zayi olması (Senet irade dışı nedenlerle çalınmalı, kaybolmalı, yanmalı, tahrif olmalı vs.)
•Kaybedilen senedin ele geçirilmesinin imkânsız olması gerekir. Zira senedin kimin elinde olduğu biliniyor ise İSTİRDAT (geri alma) DAVASI açılır.
•Senede bağlı hakkın senedin içinde halen mevcut olması (mündemiç hakkın varlığının devamı) gerekir.
•Senedin zıyaı sırasında veya öğrenildiği anda kişinin senedin alacaklısı sıfatını taşıması gerekir.
•İptal kararı üzerine hak sahibi, hakkını senetsiz olarak ileri sürebileceği gibi yeni bir senet düzenlenmesini de talep edebilir.
•Şekil anlamında hak sahibini belirlemeye yarar. (iptal kararının maddi hukukta bir etkisi yoktur) senedin hükmünü yitirmesi söz konusu değildir.
•İptal kararı senedin asli borçlusuna karşı kullanılabilir. Ama müracaat borçlularına karşı kullanılamaz.
•Bu hüküm çeklerde kullanılamaz çünkü çekte asli borçlu yoktur.
•Çekte iptal kararı ile protesto çekilip müracaat hakkı kullanılabilir.
•Senedin iptalinin mümkün olması gerekir. Örneğin hamiline senet türlerinden birisi olan milli piyango senedinin iptali mümkün değildir. Banknot halinde çıkarılan ve görüldüğünde ödenecek hamiline yazılı senetlerin iptali mümkün değildir.