Miras bırakan kişinin vefat etmesiyle birlikte, eğer bir vasiyetname bulunmuyorsa, mirasın paylaşımı Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen yasal mirasçılık kurallarına göre yapılır. Vasiyetname olmaması durumunda miras, yasal mirasçıların paylarına göre bölüştürülür ve mirasın paylaşımında mirasçılar arasında öncelik sıralaması dikkate alınır. Bu makalede, vasiyetname olmadan miras paylaşımında dikkate alınacak kurallar ve yasal mirasçıların hakları detaylı olarak ele alınacaktır.
1. Yasal Mirasçılar Kimlerdir?
Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mirasçılar dört grup halinde sıralanmıştır. Vasiyetname bulunmaması durumunda miras, şu sıraya göre paylaşılır:
a) Birinci Derece Mirasçılar (Altsoy – Çocuklar ve Torunlar)
-
Birinci derecede mirasçılar, miras bırakanın çocukları ve onların altsoyudur (torunlar).
-
Çocuklar eşit pay alır.
-
Miras bırakanın çocuğu vefat etmişse, o çocuğun payı kendi çocuklarına (miras bırakanın torunlarına) geçer.
-
Evlatlıklar da biyolojik çocuklarla eşit miras hakkına sahiptir.
👉 Örneğin: Miras bırakanın üç çocuğu varsa ve biri vefat etmişse, ölen çocuğun payı kendi çocuklarına geçer.
b) İkinci Derece Mirasçılar (Anne, Baba ve Kardeşler)
-
Miras bırakanın çocuğu veya torunu yoksa miras, anne ve babasına geçer.
-
Anne ve baba hayatta değilse, onların yerini miras bırakanın kardeşleri alır.
-
Kardeşlerden biri vefat etmişse, onun payı kendi çocuklarına (yeğenlere) geçer.
👉 Örneğin: Miras bırakanın çocuğu yoksa ve sadece bir kardeşi hayatta ise, mirasın tamamı kardeşine geçer.
c) Üçüncü Derece Mirasçılar (Büyük Anne ve Büyük Baba ile Amca, Hala, Dayı ve Teyze)
-
Miras bırakanın altsoyu ve anne-babası yoksa, miras büyük anne ve büyük babaya geçer.
-
Büyük anne ve büyük baba hayatta değilse, onların yerine amca, hala, dayı ve teyze mirasçı olur.
👉 Örneğin: Miras bırakanın çocuğu, anne ve babası yoksa ve sadece bir dayısı hayatta ise, miras dayısına geçer.
d) Eşin Miras Hakkı
-
Miras bırakanın eşinin mirastaki payı, mirasçıların derecesine göre değişir:
-
Birinci derecede mirasçılar ile mirasçı olursa → Mirasın 1/4’ü eşin olur.
-
İkinci derecede mirasçılar ile mirasçı olursa → Mirasın 1/2’si eşin olur.
-
Üçüncü derecede mirasçılar ile mirasçı olursa → Mirasın 3/4’ü eşin olur.
-
Hiçbir mirasçı yoksa → Mirasın tamamı eşe geçer.
-
👉 Örneğin: Miras bırakanın bir eşi ve üç çocuğu varsa, mirasın 1/4’ü eşe, geri kalanı çocuklara eşit şekilde bölüştürülür.
e) Devletin Mirasçılığı
-
Hiçbir yasal mirasçı bulunmazsa, miras devlete geçer.
-
Devlet, mirası doğrudan sahiplenir ve gelirini kamu hizmetlerinde kullanır.
2. Vasiyetname Olmadan Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Vasiyetname olmadan mirasın paylaşımı için izlenecek adımlar şunlardır:
a) Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) Alınması
-
Mirasçılar, miras bırakanın ölümünden sonra Sulh Hukuk Mahkemesi’nden veya noterlikten mirasçılık belgesi (veraset ilamı) talep edebilir.
-
Bu belge, kimin ne kadar miras hakkı olduğunu gösterir.
-
Mirasçılık belgesinde tüm mirasçıların pay oranları belirtilir.
👉 Örneğin: Üç çocuğu olan bir mirasçı için mirasçılık belgesinde her bir çocuk için %33,3 oranında hak gösterilir.
b) Mirasın Paylaşımı (Taksim)
-
Mirasçılar, miras paylaşımını kendi aralarında anlaşarak yapabilir.
-
Anlaşma sağlanamazsa, mahkeme tarafından paylaşım yapılır.
-
Mirasın bölünmesi mümkün değilse (örneğin bir ev), mahkeme satış kararı verebilir ve satış bedeli mirasçılar arasında paylaştırılır.
👉 Örneğin: Miras kalan bir arsa veya ev bölünemiyorsa, mahkeme taşınmazın satılmasına karar verir.
c) Ortaklığın Giderilmesi Davası (İzale-i Şüyu)
-
Mirasçılar arasında anlaşmazlık çıkarsa, mirasçılardan biri Sulh Hukuk Mahkemesi’ne ortaklığın giderilmesi davası açabilir.
-
Mahkeme taşınmazı bölerek veya satarak ortaklığı giderir.
-
Elde edilen gelir, mirasçılar arasında eşit şekilde paylaştırılır.
d) Reddi Miras
-
Mirasın borçlarının fazla olması durumunda mirasçılar, mirası kabul etmek zorunda değildir.
-
Miras bırakanın borçlarından kaçınmak için mirasçılar, ölüm tarihinden itibaren 3 ay içinde reddi miras davası açabilir.
-
Mirasın reddedilmesi durumunda, miras sıralamadaki diğer mirasçılara geçer.
3. Vasiyetname Olmadan Miras Paylaşımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
✅ Mirasçılar arasında adil paylaşım sağlanması için anlaşma yapılması önerilir.
✅ Mirasçılık belgesi mutlaka çıkarılmalıdır.
✅ Borçlardan dolayı mirasın reddedilmesi hakkı değerlendirilmelidir.
✅ Anlaşmazlık durumunda hukuki destek almak faydalı olur.
Sonuç
Vasiyetname olmadan miras paylaşımı, yasal mirasçılık kurallarına göre yapılır. Mirasçılar öncelikle mirasçılık belgesi alarak paylaşımı kendi aralarında yapabilir. Anlaşmazlık çıkması durumunda ortaklığın giderilmesi veya tenkis davası açılabilir. Miras paylaşımında yasal düzenlemelere uygun hareket edilmesi, olası anlaşmazlıkların önlenmesini sağlar.
