GÖREVSİZLİK VE YETKİSİZLİK HALLERİNDE YAPILACAK İŞLEM
A. Adli Yargının Görev Alanına Giren Bir Davada Görevsizlik
Adli yargının görev alanına giren bir davanın idari yargıda açılması (örneğin asliye hukuk mahkemesinin görev alanına giren bir davanın idare mahkemesinde açılması) görevsizlik sebebidir. Mahkeme, adli yargının görevli olduğu konularda açılan davaların reddine karar verir (İYUK m. 15/1-a). Bu durumda mahkeme, dosyayı görevli adli yargı merciine göndermez.
Daha önce detaylıca ele aldığımız üzere, adli yargı ve idari yargı mercileri arasında çıkan görev uyuşmazlıkları Uyuşmazlık Mahkemesi tarafından çözümlenir.
B. İdari Yargının Görev Alanına Giren Bir Davada Görevsizlik veya Yetkisizlik
İdare ve vergi mahkemeleri, idari yargının görev alanına giren bir davada görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle davanın reddine karar verirlerse; dosyayı görevli mahkemeye (Danıştaya ya da görevli ve yetkili idare veya vergi mahkemesine) gönderirler (m. 43/1). Örneğin, vergi mahkemesinin görev alanına giren bir davanın idare mahkemesinde açılması durumunda, idare mahkemesi, görevsizlik sebebiyle davayı reddettikten sonra dosyayı görevli ve yetkili vergi mahkemesine gönderir.
Görevsizlik veya yetkisizlik sebebiyle dosyanın gönderildiği mahkeme de kendisini görevsiz veya yetkisiz gördüğü takdirde, söz konusu mahkeme ile ilk görevsizlik veya yetkisizlik kararını veren mahkeme aynı bölge idare mahkemesinin yargı çevresinde ise, uyuşmazlık bölge idare mahkemesince; farklı bölge idare mahkemesinin yargı çevresinde ise uyuşmazlık Danıştayca çözümlenir (m. 43/2-b). Örneğin, Kayseri İdare Mahkemesinin yetkisizlik kararı vererek dosyayı Sivas İdare Mahkemesine göndermesi üzerine, Sivas İdare Mahkemesi de yetkisizlik kararı verirse, hangi mahkemenin görevli ve yetkili olduğunu bu mahkemeler aynı yargı çevresinde yer aldıkları için Ankara Bölge İdare Mahkemesi belirler. Kayseri Vergi Mahkemesinin görevsizlik ve yetkisizlik kararı vererek dosyayı Bursa İdare Mahkemesine göndermesi üzerine Bursa İdare Mahkemesi de görevsizlik ve yetkisizlik kararı verirse, hangi mahkemenin yetkili olduğunu bu mahkemeler farklı yargı çevrelerinde yer aldıkları için Danıştay belirler.
Danıştayın ilk derece mahkemesi sıfatıyla hareket ettiği durumlarda, görevsizlik sebebiyle gönderilen dosyalarda Danıştay, davayı görevi içinde görmezse dosyanın yetkili ve görevli mahkemeye gönderilmesine karar verir (m. 43/1-a).
Danıştay ve bölge idare mahkemesince görev ve yetki uyuşmazlıkları ile ilgili olarak verilen kararlar kesindir (m. 43/3). Örneğin, Kayseri İdare Mahkemesi ile İzmir İdare Mahkemesinin görevsizlik kararı vermesi üzerine Danıştay davanın İzmir İdare Mahkemesinde görülmesi gerektiğine karar verirse, İzmir İdare Mahkemesi yetkisizilik veya görevsilik kararı veremez. Keza, ilk derece mahkemesi sıfatıyla Danıştayda açılan davada Danıştayın görevsizlik kararı vererek dosyayı Ankara İdare Mahkemesine göndermesi durumunda, Ankara İdare Mahkemesi yetkisizlik veya görevsizlik kararı veremez.
Görev ve yetki uyuşmazlıklarında Danıştay ve bölge idare mahkemesince verilen kararlar ilgili mahkemelere bildirilir ve bu husus taraflara tebliğ olunur (m. 43/2). Burada yer alan hü-kümler gereğince verilen kararlar ile görevli ve yetkili kılınan mahkemeye yeniden dava açılması halinde harç alınmaz (m. 43/4).
