İkincil Mevzuat (Türev– organ hukuku)
Kurucu antlaşmaların AB kurumlarına tanıdığı görevlerin yerine getirilmesi sırasında başvurulan hukuki tasarruflar (normlardır).
–Lizbon antlaşması, bu tasarrufları tüzük, yönerge (direktif), karar, tavsiye ve görüş olarak sıralarken, iki yeni tasarruf da gündeme getirmiştir. Bunlar da Yetki devrine dayanarak çıkarılan tasarruflar (delege edilmiş tasarruflar) ve uygulama tasarrufları.
a.Tüzük: Genel uygulamaya sahip, bütünüyle bağlayıcı, tüm üye devletlere doğrudan uygulanır.
–Genel uygulamaya sahip olmasıà Tüm hukuk süjelerine soyut olarak uygulanması, Erga omnes etkisine sahip olduğundan herkese uygulanması.
–Bütünüyle bağlayıcı olması à AB kurumları ve üye devletler için, kısmen, belli boyutlarda uygulanması söz konusu değil, tüm yönleriyle bağlayıcıdır.
–Tüm üye devletlere doğrudan uygulanması; yayınlandıktan sonra üye devletin herhangi bir işlemine, onayına gerek kalmadan, ulusal hukukun parçası olması.
b.Yönerge (direktif): Ulusal devlet yasası yerine geçmez ama kendi yasalarını Birlik kurallarıyla uyumlaştırma yükümlülüğü altına sokar. Devletler, kendi hukuklarına alınma usullerini kendileri belirler. Ancak iç hukuka aktarılmalarında gözetilecek bazı şartlar vardır:
- Yeterince ayrıntılı ve açıktırlar, üye ülkelere manevra alanı tanımazlar
- Yönergelerin belli bir süre içinde iç hukuka aktarılmasını zorunlu kılar
- İç hukuka aktarma sırasında, yönergenin yararlı etkisi sağlanmalıdır
- İç hukuka kanun, KHK veya bağlayıcılığı olan başka bir yöntemle aktarılmalı
- Yönergeler tam ve doğru biçimde iç hukuka aktarılmalı
- İç hukuka hangi araçla aktarılacağı, komisyona bildirilmelidir.
Üye devletlerin hukuk düzenlerinde doğrudan uygulanabilme kabiliyeti yoktur. (Geçerlilik için iç hukuka aktarım ve kabul işlemi gerekli) Komisyon, bu aktarım sürecini izler.
c.Karar: Lizbon antlaşması öncesi karar kimin çıkarılmışsa sadece onu bağlardı. Antlaşma sonrası, AB organları belirli muhatabı olmayan genel etkiye sahip bağlayıcı kararlar Hukuki açıdan tüzük gibi bütün yönleriyle geçerlidir. Doğrudan etkiye sahiptir.
d.Tavsiye ve görüş: AB kurumları tavsiye ile gerekli gördükleri konuda beyanda bulunurlar. Görüş ise, 3. kişilerin isteği üzerine kurum tarafından çıkarılır. Bağlayıcı değillerdir.
e.Sınıflandırılmayan Hukuki tasarruflar: Antlaşmada m. 288’de adları geçmeyip, pratikte ortaya çıkan veya kurucu antlaşmanın başka maddelerine dayanarak yapılan düzenlemelere sınıflandırma dışı (hors nomenclature) tasarruflar denir. Bağlayıcı olabilir, olmayabilir. Bunlar
- AB ve ABAD’in iç tüzükleri
- Uluslararası antlaşmalar için Konsey’in komisyona gönderdiği direktifler
- Adalet Divanı’nın antlaşmanın uygunluğuna ilişkin görüşü
- Bildirgeler, eylem programları, ilke kararları, bildirimler, yönlendirici ilkeler, ortak eylemler, ortak tutumlar, deklarasyonlar, sonuç bildirgeleri
-AB hukukunda, yasama tasarrufları yanında idari tasarruf nitelikli delege edilmiş tasarruflar ve uygulama tasarrufları gibi işlemler de mevcuttur.
- Yasama Tasarrufları: Bir yasama usulüyle kabul edilen hukuki tasarruflar, yasama tasarruflarını oluşturur. İki türlüdür.
Olağan Yasama usulü: Komisyonun önerisi üzerine, AP ve Konsey tarafından bir tüzük, direktif veya kararın ortaklaşa kabulünü içerir.
Özel Yasama Usulü: Antlaşmalarda öngörülen belirli durumlarda, bir tüzük-direktif veya kararın, Konsey’in katılımıyla, AP tarafından veya AP katılımıyla Konsey tarafından kabulüdür.
- Delege Edilmiş Tasarruflar: Lizbon Antlaşması’nın getirdiği yeniliğe göre, bir yasama tasarrufu, Komisyona, tasarrufun asli olmayan bazı unsurlarının tamamlanması veya değiştirilmesi konusunda yetki verebilir. (Bir nevi KHK çıkarma yetkisi gibi) Bir alanın asli olmayan unsurları bu şeklide belirlenebilir.
-Yasama tasarruflarında, yetki devrinin amaçları, içeriği, kapsamı ve süresi açıkça belirtilmelidir. Bunların yasama nitelikleri yoktur.
- Uygulama Tasarrufları: Hukuken bağlayıcı Birlik tasarruflarının uygulanması için yeknesak koşulların gerekli olması halinde, Komisyona veya belirli durumlarda Konsey uygulama yetkilerine sahiptir.
-AB kurumları, ancak Antlaşmalarda öngörülen yetkiler çerçevesinde ve belirtilen amaçları gerçekleştirmek üzere hukuki işlem tesis edebilirler.
