UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ

Adli, idari ve askeri yargı merciler arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmeye yetkili ve kanunla kurulup görev yapan bağımsız bir yüksek mahkemedir. Uyuşmazlık mahkemesi, 1 başkan, 12 asıl, 12 yedek üyeden oluşur. Uyuşmazlık mahkemesi hukuk ve ceza bölümlerine ayrılır. Her bölüm 1 başkan 6 asıl üyeden kurulur.

GÖREV UYUŞMAZLIKLARI

  Görev yanı yargı yolu uyuşmazlıkları olumlu ve olumsuz olmak üzere iki şekilde ortaya çıkabilmektedir.

Olumlu Görev Uyuşmazlığı: Adli, idari ve askeri idari yargıya bağlı iki yargı merciinde açılan ve tarafları, konusu, sebebi aynı olan davalarda bu yargı mercilerinin her ikisinin de kendilerini görevli sayan kararlar vermiş olmaları durumunda ortaya çıkar. Uygulamada olumlu görev uyuşmazlığının çıkması çok zor ve istisnai bir durumdur.

-Olumlu Görev Uyuşmazlığını Çıkarmanın Koşulları

*Adli, idari veya askeri yargı yerine açılmış bir dava bulunmaktadır.

*Görev itirazında bulunulmalıdır; davaya bakan mahkemenin görevsiz olduğunun ileri sürülmüş olmalıdır.

*Mahkeme görevsizlik itirazını reddetmelidir.

*Esas hakkında karar verilmemiş olmalıdır.

-Olumlu Görev Uyuşmazlığı Çıkarmanın Yöntemi: Görev itirazında bulunan kişi veya makam itirazın reddine ilişkin kararın verildiği tarihten, şayet bu kararın tebliği gerekiyorsa tebliğ tarihinden, itiraz yolu açık bulunan ceza davalarında ise ret kararının kesinleştiği tarihten başlayarak 15 gün içinde uyuşmazlık çıkarılmasını istemeye yetkili makama sunulmak üzere iki nüsha dilekçeyi itirazı reddeden yargı merciine verir. Bu yargı mercii, dilekçenin bir nüshasını ve varsa eklerini 7 gün içinde cevabını bildirmesi için diğer tarafa tebliğ eder. Tebligat yapılan taraf, süresi içinde bu yargı merciine cevabını bildirmezse, cevap vermekten vazgeçmiş sayılır. Yargı mercii, itiraz dilekçesi üzerine verdiği itirazı ret kararını kaldıraca görevsizlik kararı vermediği takdirde; yetkili makama sunulmak üzere kendisine verilen dilekçeyi, alınan cevabı ve görevsizlik itirazının reddine ilişkin kararını, dava dosyası muhtevasını onaylı örnekleriyle birlikte uyuşmazlık çıkarma isteminde bulunmaya yetkili makama gönderir. Bir davada uyuşmazlık çıkarılması için yalnız 1 kere başvurulabilir.

-Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarını Belirleme Ve Sürelerin Dolması: Uyuşmazlık mahkemesine başvurulduğu resmi yazı ile kendisine bildirilen yargı mercii, görev kunusunda uyuşmazlık mahkemesince bir karar verilinceye kadar davanın görülmesini geri bırakır. Uyuşmazlık mahkemesine başvurulduğunu bildiren yazının alındığı günden başlamak üzere 6 ay içinde bu mahkemenin kararı gelmezse yargı mercii davayı görmeye devam eder. Ancak, esas hakkında son kararı vermeden Uyuşmazlık mahkemesinin kararı gelirse yargı merci bu kararına uymak zorundadır. Uyuşmazlık çıkarılacağı bildirilerek yargı merciden davaya bakmanın ertelenmesini istenemez. Yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler çalışmaya ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren 7 gün uzamış sayılır.

2.Olumsuz Görev Uyuşmazlığı:

Adli, idari, askeri yargı mercilerinden birisinin kesin veya kesinleşmiş görevsizlik kararı üzerine kendisine gelen bir davayı incelemeye başlayan bir yargı merci bu davanın kendisinin değil bilakis görevsizlik kararı veren merciin görevli olduğu kanısına varırsa; görevsizlik kararı vermek yerine, gerekçeli bir karar ile görevli merciin belirtilmesi için Uyuşmazlık mahkemesine başvurur ve elindeki işin incelenmesini uyuşmazlık mahkemesine değin erteler.

-Olumsuz görev uyuşmazlığı çıkarmanın koşulları:

*Adli, idari veya Askeri yargı mercilerinden verilmiş iki görevsizlik kararı bulunmalıdır.

*Görevsizlik kararları kesinleşmiş olmalı.

*Görevsizlik kararı verilen davalar aynı olmalıdır.

-Olumsuz görev uyuşmazlığı çıkarılması yöntemi ve süresi:

Olumsuz görev uyuşmazlıklarında dava dosyaları, son görevsizlik kararını veren yargı merciince, bu kararın kesinleşmesinden sonra, ceza davalarında doğrudan doğruya diğer davalarda ise taraflardan birinin istemi üzerine, ilk görevsizlik kararını veren yargı merciine ait dava dosyası da temin edilerek Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilir ve görevli yargı merciinin belirlenmesi istenir. En erken, ikinci uyuşmazlık kararının kesinleşmesinden itibaren başvurulabilir. En geç ise zamanaşımı süresi içinde başvurulabileceği ileri sürülmektedir.

-Görev Uyuşmazlığının Çıkmasını Önleyici Başvuru

Zorunlu Başvuru: Adli, idari, askeri yargı mercilerinden birisinin kesin veya kesinleşmiş görevsizlik kararı üzerine kendisine gelen bir davayı incelemeye başlayan bir yargı mercii bu davanın kendisini değil bilakis görevsizlik kararı veren merciin görevli olduğu kanısına varırsa görevsizlik kararı vermek yerine, gerekçeli bir karar ile görevli merciin belirtilmesi için uyuşmazlık mahkemesine başvurur ve elindeki işin incelenmesini uyuşmazlık mahkemesinin karar vermesine değin erteler. Bunun için şu koşullar gerçekleşmiş olmalı.

-Ortada başka bir yargı düzeni içine yer alan bir yargı yerince verilmiş bir karar olmalıdır.

-Karar görevsizlikle ilgili olmalı.

-Karar kesinleşmiş olmalı.

-Görevsizlik nedeniyle ret edilen dava ile şimdiki dava aynı olmalıdır.

-Davanın açıldığı şimdiki mahkeme de davada önceki yargı düzeninin görevli olduğu kanısına varmalıdır. Üçüncü bir yargı düzeninin görevli olduğu kanısına varırsa bu yola başvurulamaz.

İhtiyarı Başvuru: Daha önce uyuşmazlık mahkemesince yargı yeri belirtilmemiş olan bir davada temyiz incelemesi yapan yüksek mahkeme davanın davaya bakan mahkemenin görevi dışında olduğu kanısına varırsa incelediği kararı bozacağı yerde, incelemeyi erteleyerek yargı merciinin belirtilmesi için uyuşmazlık mahkemesine başvurmaya karar verebilir.

HÜKÜM UYUŞMAZLIKLARI:

Adli, idari ve askeri yargı mercilerinden en az ikisi tarafından görevle ilgisi olmaksızın kesin olarak verilmiş veya kesinleşmiş, aynı konuya ve sebebe ilişkin taraflarından en az biri aynı olan ve kararlar arasındaki çelişki yüzünden hakkın yerine getirilmesi olanaksız bulunan hallerde hüküm uyuşmazlığının varlığı kabul edilir. Hüküm uyuşmazlığı çıkarılabilmesinin koşullarını şöyle sıralayabiliriz:

-Farklı yargı düzenleri içinde yer alan yargı yerlerince verilmiş iki karar bulunmalıdır.

-Kararlar uyuşmazlığın esasına ilişkin ve kesinleşmiş olmalıdır.

-Kararlar aynı konuya ilişkin olmalıdır.

-Kararlar arasındaki çelişki nedeniyle hakkın yerine getirilmesi olanaksız olmalıdır.

   Hüküm uyuşmazlığının çıkarılmasını ilgili kişi veya makam Uyuşmazlık Mahkemesine başvurarak giderilmesini isteyebilir.

   Uyuşmazlık Mahkemesi hüküm uyuşmazlıklarını dosya üzerinde inceleyerek karara bağlar. Gerekli gördüğü hallerde veya istek üzerine tarafları dinleyebilir.