Ücretin Ödenmesi
Ücretin Ödenme Şekli
Ücret, kural olarak, nakit olarak, yani para ile ödenir. Asıl ücret, ayni olarak, yani mal ile ödenemez. Ücretin ayni olarak ödenmesi, ancak asıl ücret dışında kalan ücret eklerinin ödenmesinde mümkündür. Fakat işveren, kendisinden kaynaklı bir sebeple, ücret eklerini de mal ile ödeyemiyorsa, bunun nakit karşılığını ödemek zorundadır.
Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, Türk parası ile ödenir. Fakat ücretin yabancı para olarak kararlaştırılması da mümkündür. Ücret, yabancı para olarak kararlaştırılmış ise, ödeme günündeki karşılığa göre Türk parası ile ödenebilir.
Emre yazılı senetle, kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil eden bir senetle veya diğer her-hangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamaz.
Ücretin Ödenme Yeri
Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücretin işyerinde mi yoksa banka hesabına mı ödeneceğini taraflar aralarında kararlaştırabilirler.
Meyhane vb. eğlence yerleri ve perakende mal satan dükkan ve mağazalarda, buralarda çalışanlar hariç, ücret ödemesi yapılamaz.
Ücretin Ödenme Zamanı
Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi 1 haftaya kadar indirilebilir. İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur; bu ödemeler için, ödeme zamanının gelmesini beklemeye gerek yoktur.
Ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir sebep dışında ödenmeyen işçi, işgörme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu sebeple kişisel kararlarına dayanarak işgörme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Bu işçilerin iş sözleşmeleri sırf bu sebeple feshedilemez, yerlerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz. Ayrıca, ücreti zamanında ödemeyen işveren hakkında idari para cezası uygulanır.
Gününde ödenmeyen ücretler için ücret iş sözleşmesi bakımından mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu faiz, asıl ücretle birlikte ücret ekleri için de uygulanır. Toplu iş sözleşmesinden doğan ücretlerin zamanında ödenmemesi durumunda ise en yüksek işlet-me kredisi faizi uygulanır.
Kanunda ücretin peşin ödeneceğine dair hüküm yoktur. Ücret, kural olarak, kanundaki en az ve en çok sürelere uymak suretiyle sözleşmede öngörülen zamanda ödenir. Fakat, avans ödemesinin yapılması mümkündür. İşveren, işçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması hâlinde ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda ise, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlüdür. Verilen avans, ödeme zamanında ücret alacağından düşülür.
Ücret Zamanaşımı
Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi ücret alacağının doğduğu andan itibaren 5 yıldır. Buradaki ücret kavramı, nakdi veya ayni tüm ödemeleri kapsar. Süre, iş sözleşmesinin sona
erdiği andan itibaren değil, ücret alacağının doğduğu andan itibaren başlar. Dolayısıyla, iş sözleşmesinin devamı, zamanaşımı süresini durdurmaz.
Ücretin Ödenmesinin İspatı
İşveren, işçinin ücretini ödediğini ispat etmekle yükümlüdür. İşveren, yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır. Bu pusulada her çeşit ekleme ve kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir.
Ragıp Karakuş, “İş Hukuku Ders Notu”, s. 46-47, www.ragipkarakus.com (19.09.2021).
