Türk Ceza Hukukunda Şantaj Suçu

TÜRK CEZA HUKUKUNDA ŞANTAJ SUÇU

BLACKMAIL CRIME IN TURKISH CRIMINAL LAW

Fahri Gökçen TANER

Bir kimseyi, bir şeyi yapmaya veya yapmamaya zorlamanın özel bir şeklini teşkil eden şantaj suçu, TCK’nın özel hükümler başlıklı ikinci kitabında, hürriyete karşı suçların düzenlendiği yedinci bölümde yer alan suç tiplerinden biridir. Suç, TCK’nın 107. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle, bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. (Ek fıkra 29.06.2005 tarihli ve 5377 sayılı Kanun m. 14) Kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması halinde de birinci fıkraya göre cezaya hükmolunur.”

5237 sayılı TCK’nın kanunlaşmasına ilişkin çalışmalar sürerken, TBMM’ye sevk edilen Hükümet Tasarısı’nın kaynağı, Fransız Ceza Kanunu’nun 312-10.maddesinde düzenlenen şantaj suçuna ilişkin hükümdü. Fakat hüküm, tasarıda yer alan metinden tamamen farklı bir biçimde, tek fıkra halinde kanunlaşmıştır. Sonuç olarak 5237 sayılı TCK’da yer alan şantaj suçu, 765 sayılı TCK’nın 188. maddesinde yer alan şartlı tehdit suçunun bazı unsurlarıyla, 192. maddesinde yer alan tehdit ile menfaat sağlama suçunun bazı unsurlarının bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.

Öğretide 5237 sayılı TCK’nın kanunlaşan ilk haline yönelik olarak, failin hakları ve yükümlülükleri dışında kalan hususlardan faydalanarak menfaat sağlamasının, 107. maddede (bugünkü ilk fıkra) düzenlenen suçun maddi unsurunun dışında kalacağı ve bu nedenle failin sair bir kötülük gerçekleştirileceğini beyan etmekten dolayı tehdit suçunun hafif şeklinden halinden cezalandırılacağı ve bu durumun yerinde olmadığı şeklinde eleştiriler yöneltilmiştir. Böylelikle 765 sayılı TCK’nın 192. maddesinde yer alan “tehdit ile menfaat sağlama” suçuna benzer bir hüküm, ikinci fıkra olarak Kanun’a eklenmiştir.

Eklenen hüküm ile 765 sayılı TCK’da yer alan tehdit ile menfaat sağlama suçu arasında çeşitli farklılıklar vardır. Tehdit ile menfaat sağlama suçunun maddi unsuru “bir gerçek veya tüzel kişiye zarar verebilecek bir hususun herhangi bir surette açıklanması” iken, 5237 sayılı TCK’nın 107/2. maddesinde “yalnızca şeref veya saygınlığa zarar verecek” hususların açıklanması suç haline getirilmiştir. Bu bakımdan 5237 sayılı TCK’nın 107/2. maddesinin, belirli değerleri koruma altına aldığı ve daha açık olduğu göze çarpmaktadır. Buna karşın 5237 sayılı TCK’nın 107/2. maddesinde, 765 sayılı TCK’dan farklı olarak “şeref veya saygınlığa aykırı hususları isnat etmek” şeklinde yeni bir seçimlik hareket yer almaktadır. 107/2. maddenin bu haliyle, Fransız Ceza Kanunu’nun 312-10. maddesinden de esinlendiği ve bu hükümde yer alan değerlerden yalnızca şeref ve saygınlığı koruma altına aldığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle makalede Fransa’daki uygulamadan da örnekler verilerek Fransız mahkemelerinin bazı kararlarının aktarılması suretiyle, suç tipinin daha iyi açıklanmasına çalışılacaktır. Zira söz konusu suç 1863 yılında Fransız Ceza Kanunu’na girmiş ve geçen 150 yıla yakın sürede bu ülkede şantaj suçuna ilişkin yerleşik içtihatlar oluşmuştur.

Aslında şantaj, tehdidin özel bir şeklini teşkil etmektedir. Kanun koyucu belli şekillerde gerçekleştirilen ve belli değerlere yönelen tehdidi, şantaj başlığı altında düzenlenmiştir. Makalenin amacı, bu hususların açıklığa kavuşturulmasıdır.

Bu suçun şantaj başlığıyla düzenlenmesi öğretide, kelimenin Fransızca olması ve hukuki bir terim olmaması gerekçesiyle eleştirilmekte ve bu suçun “çıkar sağlama amaçlı tehdit” başlığı altında veya tehdit suçunun ağırlaştırıcı nedeni olarak düzenlenmesinin daha yerine olacağı ileri sürülmektedir. “Şantaj”ın hukuki bir terim olmadığı yönündeki eleştiriye katılmak mümkün gözükmemektedir, zira bu Fransızca bir hukuk terimidir. Öte yandan elbette iyi bir Türkçe karşılık bulma imkânı varsa, her zaman Türkçe karşılık tercih edilmelidir. Şantaj bakımından ise en azından şimdilik, böyle bir karşılık yoktur.

Makalenin tamamı ve devamı için tıklayınız.