Toplu İşçi Çıkarmayı Gerektiren Sebeplerle Bildirimli Fesih
İşveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu, işyerinden belirli sayının üstünde işçi çıkardığı takdirde, bu durum toplu iş çıkarma olarak kabul edilir. Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz. Toplu işçi çıkarmadan söz edilebilmesi için;
20 ile 100 işçi arasında işçinin çalıştığı işyerinde en az 10 işçinin,
101 ile 300 işçi arasında işçinin çalıştığı işyerinde en az %10 oranında işçinin,
301 ve daha fazla işçinin çalıştığı işyerinde en az 30 işçinin işine bildirim sürelerine uyarak ve 1 aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi gerekir.
İşveren; toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az 30 gün önceden bir yazı ile, işyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge (il) müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirir. Bildirimde işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek işçi sayısı ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunması zorunludur. Bildirimden sonra işyeri sendika temsilcileri ile işveren arasında yapılacak görüşmelerde, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarmanın işçiler açısından olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır. Görüşmelerin sonunda, bir belge düzenlenir.
Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini bölge müdürlüğüne bildirmesinden 30 gün sonra hüküm doğurur. İşyerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde, işveren sadece durumu en az 30 gün önceden ilgili bölge müdürlüğü ile Türkiye İş Kurumuna bildirmek ve işyerinde ilan etmekle yükümlüdür. İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren 6 ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır.
Toplu işçi çıkarma ile ilgili hükümlere aykırı olarak işçi çıkaran işveren hakkında idari para cezası uygulanır (m. 100). Ayrıca, iş sözleşmeleri feshedilen işçiler, feshin toplu işçi çıkarmayı gerektiren geçerli bir sebebe dayalı olarak yapılmadığı düşüncesindelerse, işe iade davası açabilirler. Fakat işe iade davası açacak işçilerin iş güvencesi kapsamında olmaları gerekir.
Ragıp Karakuş, “İş Hukuku Ders Notu”, s. 60, www.ragipkarakus.com (19.09.2021).
