Roma Hukukun Tasnifi
Günümüze kadar ulaşan en önemli tasnif özel hukuk-Kamu hukuku ayrımıdır. Bunun yanında farklı açılardan da tasniflerden yararlanılmıştır.
IUS PUBLICUM (Kamu hukuku)-IUS PRİVATUM (Özel Hukuk) AYRIMI
İlk defa Romalılar tarafından ortaya çıkarılan bu ayrım, günümüzde bile geçerliliğini korumaktadır. Ancak ayrım kıstasları yeterince açık değildir.
Genel olarak kamu hukuku devlet yapısını, işleyişini, devletin üstün gücünü düzenleyen kurallar bütünüdür.
Özel Hukuk ise daha çok kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerini, eşitlik ilkesi uyarınca düzenleyen kurallardır. Böyle olmakla birlikte günümüzde artık çoğu hukuk dalı her ikisine birden girmekte ve bu nedenle pratik de artık karma hukuk oluştuğundan bahsedilmektedir. Ancak bu günümüz için geçerli olup, ilkel şartlarda bulunan Roma için geçerli değil o dönemki ihtiyaçlara bu ayrım fazlasıyla cevap vermekteydi.
IUS CİVİLE – IUS GENTİUM (Vatandaş hukuku – Yabancı Hukuk)
Ius Civile yalnızca Romalılara uygulanan hukuktu. Ius Gentium ise yabancılar hukukuydu. Ancak bu hukuk yabancıların birbirleriyle olan ilişkilerini değil de Roma vatandaşları ile olan ilişkilerini düzenlemekteydi. Ancak tüm yabancılar Ius Gentium’dan yararlanamıyordu. Pereginus adı verilen yabancılar yararlanmaktaydı.
IUS CİVİLE-IUS PRAETORIUM
Ius civile kanun yapmaya yetkili makamlar tarafından konulmuş hukuk kurallarıdır. Oysa Ius Praetorıum lar praetor adı verilen magistralıkların koymuş oldukları kurallardan oluşmaktadır.
IUS CİVİLE-IUS HONORARİUM
Roma’da praetorların dışında, öteki magistralıklarda kendi faaliyet alanları ile ilgili kurallar koymuşlardır. İşte, başta praetorlar olmak üzere tüm magistralıkların koydukları kurallardan oluşan hukuka genel olarak Ius Honorarıum denir. Ius praetorirum ise sadece praetor adındaki magistralıkların koydukları kurallardır. Yani Honorarium her şeyi içine alır.
IUS CİVİLE-IUS NATURALE (Mevzu hukuk-Tabi Hukuk)
Ius Civile yürürlükte bulunan hukuk iken Ius Naturale ise vaad edilmiş hukuktur. Romalılar tabi hukuku kabul etmişler ve buna göre mevzu hukuklarını buna yaklaştırmaya çalışmışlardır. Tabi hukukun ne olduğu belli değildir. Ancak mevzuu hukuka ulaşmaya çalışır.
