Resmi Vasiyetnameler

- Okuma süresi: 4dk, 55sn

Resmi Vasiyetname

Adından da anlaşılacağı üzere resmi bir memur tarafından yapılıyor. Bizde bu vasiyetnameyi düzenlemek üzere 2 makam öngörmüştür:

Sulh hakimi
Noter veya kanunla yetkilendirilmiş kişi

Kanun, el yazılı vasiyetnameleri şöyle düzenliyor; okuma yazma bilenler ve okuma yazma bilmeyenler bakımından birtakım şekli prosedürler öngörüyor. Vasiyetname yapmak için sadece noter ve vasiyetname yapan yetmiyor, iki tane de tanık gerekiyor.

e.Düzenlemeye katılma yasağı
Madde 536- Fiil ehliyeti bulunmayanlar, bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar, okur yazar olmayanlar, mirasbırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar. 
Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.

Öncelikle okur yazarların yapacakları vasiyetnameyi görelim. Kanun birtakım şekli aşamalar öngörüyor.

1.Safha: Okuyup yazan kişi olarak ben noterle karşı karşıya geleceğim.

Memura diyorum ki; “Benim arzularım şunlar şunlardır.” Bunu sözlü veya yazılı olarak bildiriyorum. Genellikle elde hazırlanan bir metin yazılı olarak verilir. Derim ki; “Bunun resmi bir vasiyetname haline gelmesini istiyorum.” veya “Benim ölüme bağlı arzularım olarak ilk olarak bu, ikinci olarak bu, üçüncü olarak bunun gerçekleşmesini istiyorum.”

2.Safha: Noter benim söylediğimi veya yazılı verdiğim metni yazıya geçirir.

3.Safha: Yazıya geçirilen metin okuma yazma bilen ve vasiyetname düzenleyen kişi olarak bana verir ve “Okuyun, sizin söylediklerinize uygunsa imzalayın.” diyecek. Ben metni okuyacağım. Eğer yazılanlar benim söylediklerime uygunsa el yazılı olarak imza atacağım.

4.Safha: Resmi memur imzalayarak tarih koyar ve el yazılı olarak imza atar.

5.Safha: Bu safhada resmi memur tanıkları getirecektir.

Tanıklar geldiğinde vasiyetnameyi düzenleyen olarak ben şu beyanda bulunacağım; “İmza attığım metni okudum, bu metnin son arzularıma uygun olduğunu beyan ediyorum.” Artık bu aşamada imza atmam gerekmiyor. Ancak noterler sağlam olması için bu aşamada da imza attırıyorlar. Tanıklar huzurunda vasiyetnamenin son arzularına uygun olduğunu belirtmiştir, şeklinde bir şerh düşülüyor. Sonrasında o şerhin altına tanıklar imza atıyor. Tanıkların şerhi vasiyetnamenin okunduğunun ve son arzulara uygun olduğunu ve ek olarak da vasiyetnameyi düzenleyeni ehil gördüklerini söylerler. Yani o şerhi onlar da yazmak zorundadırlar. Şerhin el yazılı olmasına gerek yoktur. Ama tanıkların imzaları el yazılı olmalıdır. Son olarak bu safhanın aynı anda olması gerektiğini belirtelim. Buna unicas act yani işlemde birlik deniliyor. Yani tanıkların bu bahsedilen safhalarda orada şerh düşmeleri gerekmektedir.

Okuma yazma bilmeyenlerin veya okuma yazma bildikleri halde okuma yazma bilmeyenlerin yaptığı usule göre düzenledikleri vasiyetnameleri ele alalım.

Ben notere gidiyor ve yorulmak istemediğimi, bu sebeple yazmak istemediğimi dolayısıyla okuma yazma bilmeyenlere göre vasiyetname hazırlatıyorum. Vefat ettiğimde mirasçılarım okuma yazma bildiğim halde dava açıyorlar ve okuma yazma bildiğim halde bu şekilde yapılmasının geçersiz olduğunu ileri sürüyorlar. Bu konu çok tartışmalı olduğu için 1962 tarihinde bir İBK’ya konu olmuş. Bu İBK’da okuyup yazanların iki seçeneğinin olduğu, ister okuyup yazanlara göre ister okuyup yazamayanlara göre işlem yapılabileceği söylenmiştir. Problem bununla da bitmiyor. Mesela okuma işlemini yapıp ama yazma işlemini yapmayanlar da vardır. Yani okumuş ama imza atmamış yahut imza atmış ama okumamış. Bu tip vasiyetnamelere de karma vasiyetname diyoruz. Kanun bunu üçüncü tür olarak düzenlemiyor. Bu, iki vasiyetname tipinin birleşmesidir. Doktrin neredeyse oybirliğiyle karma vasiyetnamelerin geçerli olduğu kabul ediyor ancak Yargıtay kabul etmiyor.

Okuyup yazmayanların hazırladığı vasiyetnameye gelelim.

1.Safha: Bu vasiyetname türünde tanıklar baştan itibaren bulunmalıdır. Miras bırakan arzularını resmi memura sözlü veya yazılı olarak bildirir.

2.Safha: Resmi memur yazar veya yazdırır.

3.Safha: Memur, iki tanık huzurunda bu yazılanları vasiyetname düzenleyene okur. Mutlaka noter okumalıdır, bir başkasına okutmamalıdır. Vasiyetname hazırlayan dinledikten sonra tanıkların huzurunda şunu beyan edecektir; “Vasiyetname noter tarafından tarafıma okundu, bu metin son arzularıma uygundur.” Resmi memur vasiyetnameyi düzenleyenin bu söylediklerini yazacak ve altına tarih de atarak imzalayacaktır. Bu bir geçerlilik şartıdır. Yani resmi memurun vasiyetnameyi düzenleyene okuması ve vasiyetnameyi düzenleyenin son arzularını içerdiğini ifade eden beyanını yazması ve imzayı atması gerekir. Sonra tanıklara geçecek ve tanıklar diyecek ki; “Bizim huzurumuzda resmi vasiyetname düzenleyene okundu, son arzularına uygun olduğunu beyan etti ve biz de onu bu tasarrufu yapma ehil gördük.” Ardından bu şerh yazılacak ve bu şerhin altına ima atılacak.

Miras Hukuku Bazı Ders Özetleri