Mülkiyetin Korunması
1- Rei Vindicatio (İstihkak Davası):
İstihkak davası, zilyet olmayan malikin, malik olmayan zilyede açtığı davadır. Ayni davadır, eşyayı takip eder ve eşya kimdeyse ona karşı açılır. Mülkiyet hakkını herkes ihlal edebiliyordu ve ihlal eden herkese karşı da ius civle maliki bu davayı açabiliyordu.
İstihkak davasının amacı, mülkiyet hakkının tespiti ve malın zilyetliğinin geri alınmasıdır. Bu davayla malik, malını haksız olarak elinde bulundurandan bunu geri ister. Bu durum mülkiyetinin ispatını gerektirirdi. Davacı taraf, malı devraldığı kimsenin yardımını istemek veya malı zamanaşımıyla iktisap ettiğini yada diğer bir iktisap yolunu kanıtlamak suretiyle kendisine düşen ispat külfetini yerine getirirdi. Davacının iddialarına karşı davalı, kendisinin malik olduğunu veya rehin, intifa gibi sebeplerle malı elinde bulundurmasının haklı olduğunu yada bir exceptio ileri sürebilirdi.
İstihkak davası, formula usulüne göre yapılır ve malın iadesi istenir. Davalı taraf malı vermezse bir miktar para verirdi ve malı iade etmezdi. Bunu önlemek için, davalıya davanın konusu olan malı iade etmesi, etmezse davacının tespit edeceği miktarı ödemesi gerekeceği belirtilmiştir. Davacının dava konusu değeri belirlemesine “Muayyenlik Yetkisi” denir. Malı elinde bulunduran kişi mala bir takım masraflar yapmışsa bunlardan lüzumlu ve faydalı olanlar davacı tarafından kendisine ödenirken, lüks olanlar ödenmezdi. Ancak malı elinde bulunduran yaptığı lüks masrafı mala zarar vermeden geri alabiliyorsa bunları alabilirdi. Mal semere üretiyorsa bu semerelerin aynı davayla yada ayrı bir davayla geri istenebileceği kabul edilirdi. İyiniyetli olan zilyet ancak elinde kalan semereleri verirdi, tükettikleri içinse bir şey vermezdi. Dava açıldıktan sonra davalı artık iyiniyetli olamayacağından elde ettiği ve edeceğiyle tükettiği tüm semereleri tazmin etmekle yükümlü olurdu.
2- Actio Negotaria In Rem (Müdahalenin Men’i Davası):
Malikin mülkiyeti kabul edildiği halde mala müdahale varsa, malın alınması, kullanılması, yada malikin kullanmasının engellenmesi söz konusu ise müdahalenin men’i davası açılır. Ayni davadır, dolayısıyla da herkese karşı açılır. Bu dava ile hakimden müdahalenin engellenmesi istenir. Davacı ayrıca davalıdan ileride başka bir müdahalede bulunmayacağına dair taahhütte bulunmasını isteyebilirdi. Bu taahhüt stipulatio ile olurdu.
3- Actio Publiciana In Rem :
Praetor’un getirdiği bir tür istihkak davasıdır. Bir res mancipi’yi traditio ile devralan kimseler başta olmak üzere praetor mülkiyetini kazanan ancak ius civile’ye göre malik olmamış kişilerin mal ellerinden çıkarsa bunu geri almak için açacakları davadır. Davayı açan ius civile’ye göre henüz malik olmamış, praetor hukukuna göre ise malik olmuştur. Bu dava kişinin ius civile maliki olacağı zamana kadar açılırdı.