Muhasebede Hesap Kavramı – Defteri Kebir
Muhasebenin en temel fonksiyonu olan kaydetme, para ile ifade edilebilen işlem ve olayların, belgelere dayanarak muhasebe sistemine kayıt yapılması aşamasıdır. Bu kayıt sırasında işletmeyi ilgilendiren parasal olayları, konuları ve özelliklerine göre önce bir yerde toplamak, sonra bunlarda meydana gelen artış ve azalışları ayrı ayrı çizelgelerde izlemek ve daha sonra da bu çizelgelerden yararlanarak bilançoyu oluşturmak gerekir. Bu çizelgenin adı hesaptır. Diğer bir deyişle hesap, mali nitelikli olayların bilanço ve faaliyet sonuçlarının her bir unsurunda para ile ifade edilebilen artış veya azalışları sınıflandırarak izlenmesine yarayan çizelgelerdir (Özulucan, 2005, s.29).
Her hesap, kendisi ile ilgili oluşan ticari işlemin ne zaman ve hangi olay sonucu artığını ve azaldığını takip eder. Mali nitelik taşıyan ticari bir konuda toplu ve ayrıntılı bir bilginin kolay ve hızlı bir şekilde elde edilebilmesi için, hesap adı verilen çizelgenin şekli de çok önemlidir.
Bir hesap takip ettiği olayla ilgili olarak hem para artışlarını, hem de para azalışlarını izlemektedir. Hesabı artıran veya azaltan bu mali olayların parasal giriş ve çıkışlarını alt alta yazarak takip, sınıflama, özetleme, kontrol ve raporlamayı gerçekleştiremeyiz. Bu yüzden, hesap adı verilen çizelgenin iki tarafı olmak zorundadır. Bir tarafına para girişlerini; diğer tarafına da para çıkışlarının yazıldığı bu hesap adı verilen çizelgenin para ile ilgili artış ve azalışlarının ayrı sütunlarda izlenmesi daha doğrudur. Böylece, iki sütun toplamının farkı herhangi bir andaki kalanı gösterecektir. Artışların bir yana, azalışların diğer bir yana yazılabilmesi için hesap çizelgesinin iki taraflı işlemesi gerekir. Bu çizelgenin şekil görüntüsü aşağıda verilmiştir:
Bu hesap çizelgesinin sol yanına borçlu, sağ yanına alacaklı taraf denir. Hesap çizelgesinin her iki yanında işlemin yapıldığı tarihin, işlemin niteliğinin ve para olarak ifadesinin kaydına ayrılmış sütunlar bulunur. Bu çizelgenin ait olduğu hesabın hangi bilanço kalemine ya da sonuç işlemine ayrılmış olduğunu gösteren bir de adı bulunur.
Muhasebe eğitimlerinde her defasında hesabın şekli bu şekildeki gibi ayrıntılarla çizilmez. Onun yerine şekli sembolize eden ( T ) harfi kullanılırken, Borç kelimesi yerine (B), alacak kelimesi yerine de (A) harfi yazılır.
Bu hesap çizelgesinin asıl adı defteri kebirdir. Çizelge olarak da adlandırılan bu defteri kebirin bir diğer adı da büyük defterdir. Uygulamada (T) cetveli olarak ta adlandırılan bu çizelgenin en önemli görevi ise, bilanço ve gelir tablosu hesaplarına ait para giriş ve çıkışlarının takip edilmesidir.
