Miras Hukuku Sistemleri

Miras Hukuku Sistemleri

            Burada iki hususa değineceğiz. İntikal bakımından hangi sistemler var ve intikal edecek kişiler bakımından hangi sistemler var?

A.İntikal bakımından sistemler

1. Tek tek intikal: Hak ve borçlar yani ölenden intikal eden her hak ayrı ayrı mirasçısına geçer.
2. Külli (bütünsel) intikal: Borçlar ve haklar tek tek değil bir bütün halinde geçer. Türk hukuk sistemi külli halefiyet sistemini benimsemiştir.

B.İntikal edecek kişiler bakımından sistemler

1. İradi sistem: Ölmeden önce şahıs mirasının kime geçeceğine –örneğin malımın bir kısmı Türk Eğitim Vakfı’na, bir kısmı filanca arkadaşıma geçsin- karar verebiliyor.
2. Kanuni sistem: Ölen şahsın mirasının kime geçeceğini kanunun düzenlemesidir.
3. Devletçi sistem: Ölenin miras hakkı neredeyse tanınmaz. Ölenin tüm hak ve borçlarının devlete geçmesini yani mirasın devlete kalmasını öngören bir sistemdir.
4. Karma sistem: Yukarıda gördüğümüz her sistemin açık bir tarafı vardır. Sadece iradeyi esas alırsanız, kan bağı veya aile olmanın gerektirdiği birtakım ihtiyaç ve sonuçlar öngörülmemiş olabilir. Sadece kanunu esas alırsanız ölenin iradesine hiç pay verilmemiş olabilir. Bunun için daha tatmin edici bir düzenleme olarak karma sistemin tercih edilmesine dair düşünceler oluşmuştur. Bugün daha çok karma sistemin egemen olduğunu görüyoruz.

             İntikal bakımından Türk miras hukukunun seçtiği sistemin özelliklerine gelirsek; ayrı ayrı geçiş esası yok, külli bir geçiş var. Bunun anlamı şudur; her ölenin külli bir halefi vardır. Yani Türk hukuk sistemine göre her kişi ölümünde bir külli halef bırakır. Kişi kimsesizse kanun koyucu burada son halef olarak devleti seçmektedir. Dolayısıyla her ölenin külli bir halefi vardır yani bir açıklık yoktur.

            Tereke bütün halinde intikal eder. Haklar ve borçlar bir bütün olarak geçer.

            İntikal kendiliğinden olur. Bunun anlamı da şudur; herhangi bir kabul iradesinin yöneltilmesi ya da herhangi bir işlem yapılmadan miras kendiliğinden geçmektedir. Açık veya zımni olarak böyle bir kabul iradesine, işleme gerek yoktur. Kural olarak miras kendiliğinden geçer. Tabi ki her kuralın bir istisnası vardır: eğer vasiyet yoluyla bir kazandırma söz konusu ise talep ve kabul iradesinin yöneltilmesi gerekiyor.

Külli intikalin diğer bir sonucu ise, miras intikalinin bir elbirliği mülkiyetini doğurmasıdır. Bunun temel özelliği; elbirliği halinde malik olma ve tek başına tasarruf edememedir. Miras hukukumuzun en büyük özelliklerinden biri de budur. Tek başına tasarruf edememe nereye kadar sürecektir? Miras paylaşılana kadar sürer.

Bir başka sonuç miras bırakanın borçlarından şahsi ve müteselsil sorumluluğun esas olmasıdır. Bu çok çok önemli bir sonuçtur. Ölen kişinin borçlarından mirasçıların şahsi olarak ve müteselsil olarak sorumluluk esası vardır.  

Türk hukukunda bu sistemlerden hangisi egemendir diye sorarsanız bu soruya karma sistem cevabını veririz. Hem iradenin hem de kanunun hüküm sürdüğü bir sistemdir. Türk hukuk sistemi kanuni mirasçı sıfatını belirli şahıslar için tanımakta ama bunun yanında miras bırakanın iradesine de belli bir oranda yer vermektedir.

Miras Hukuku Bazı Ders Özetleri

• Miras Hukuku Nedir? Miras Hakkı Nedir?
• Türk Miras Hukukunun Özellikleri
• Miras Hukuku Sistemleri
• Miras Hukukundaki Kavramlar

Miras Hukuku Diğer Ders Özetleri İçin Tıklayınız.