İŞTİRAK
Ceza kanununda belirtilen bir suçun birden fazla fail tarafından işlenmesi halinde çok failli suç, yalnızca bir kimsenin suç işlemesi halinde ise tek failli suç söz konusu olur.
Örn: Kavga suçu en az iki fail tarafından gerçekleştirilebilen suç iken, hırsızlık suçu tek failli bir suçtur.
Örn: Rüşvet suçu, bir rüşvet alan ve bir de rüşvet veren kimsenin varlığını zorunlu kılan suç olduğu için çok failli bir suç tipidir.
T.C.K ya göre İştirak: “ Suçun kanuni tanımında yer alan fiili birlikte gerçekleştiren kişilerden her biri, fail olarak sorumlu tutulur. ” Bir suçu beraber işleyen kimselerden her biri asli maddi faildir. Bu kimseler BERABER İŞLEYEN ( İŞTİRAK ) kimselerdir.
İştirak TEK FAİLLİ BİR SUÇUN BİRDEN FAZLA KİMSE TARAFINDAN İŞLENMESİDİR. İştirak CEZA SORUMLULUĞUNU GENİŞLETEN BİR KURUMDUR.
İştirak ŞARTLARI:
– Birden çok fail olmalı.
– Suçun icrasına başlanmalı ( ASİL FAİL EN AZINDAN SUÇUN İCRA HAREKETLERİNE BAŞLAMIŞ OLMALI ) ve bütün ortaklar bakımından işlenmesi konusunda anlaşılan suç aynı olmalı. ( İştirak yalnızca tamamlanmış suçlarda söz konusu olmaz. TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALMIŞ SUÇLARA DA İŞTİRAK MÜMKÜNDÜR.
– Failleri işlenen suça katkı sağlamalıdır. Suç konusu üzerinde bir fiil hakimiyeti bulunmalıdır. Örn: Bir öldürme suçuna gülümseyerek bakan kimsenin eylemi iştirak değildir. Bu eylem suç konusu üzerinde fiili hakimiyet sağlanmadığı için iştirak sayılamaz.
– İştirak yalnızca AKTİF hareketlerle değil İHMALİ HAREKETLERLE DE İŞLENEBİLİR ( Örn. Hırsızla anlaşan güvenlik görevlisinin gece kasaları kilitlememesi suretiyle iştirak etmesi ise ihmali bir harekettir. )
– Suça katılma SUÇTAN ÖNCE OLABİLECEĞİ GİBİ SUÇ İŞLENDİĞİ SIRADA DA OLABİLİR. ( örn: Fail A mağduru yaralıyorken oradan geçmekte olan A nın arkadaşı B mağdurun kollarını tutmak suretiyle A ya yardım etmesi suç işlendiği sırada söz konusu olan bir iştirak halidir. )
– İştirak eden kimsenin Suç işleyeceğini bilerek ve isteyerek katılmış olması. Suç işlemeden önce ya da suç İŞLENDİĞİ SIRADA SUÇ KONUSUNDA ANLAŞMA OLMALIDIR.
Failler birbirinden habersiz hareket ediyorsa İŞTİRAKTEN SÖZ KONUSU OLMAZ. Örn: B ye birbirinden habersiz olarak zehir veren A ve C arasında iştirakten söz edilemez. Çünkü faillerin suç işlemek konusunda ortak bir amacı yoktur.
İŞLENMİŞ ( TAMAMLANMIŞ SUÇA- NETİCE SONA ERMİŞ SUÇA ) İŞTİRAK MÜMKÜN DEĞİLDİR.
Örn: Hırsızlık yapmış olan A nın çaldığı eşyayı saklayan B nin eylemi hırsızlık suçuna iştirak olmayıp suç eşyasını saklamak suçudur. Çünkü suç işlenmiştir. İşlenmiş suça iştirak mümkün değildir. Ancak bu yardım suç işlemeden önce VAAT EDİLMİŞ İSE ve bu suretle failin suç kararını kuvvetlendirmiş ise bu durumda İŞTİRAK SÖZ KONUSU OLUR.
