İstinaf İncelemesi
1.Ön İnceleme
Bölge Adliye Mahkemesinde başvuru hakkında asıl inceleme yapılmadan bir ön inceleme yapılır ve eksiklik olmadığı anlaşılan dosyalar incelemeye alınır. Ön incelemede şu hususlar dikkate alınır.
- Dosya incelemesinin başka bir dairesinin görev alanına girip girmediği
- İlk derece kararının kesin olup olmadığı
- Başvurunun süresi içinde yapılıp yapılmadığı
- Başvuru şartlarının yerine getirilip getirilmediği
- Başvuru sebeplerinin ve gerekçesinin gösterilip gösterilmediği
Ancak dilekçe, kanunda belirtilen asgari unsurları (başvuranın kimliği ve ilgili bilgiler) taşıyor, fakat başvuru sebepleri ve gerekçeleri taşımıyorsa bu durumda sadece kamu düzenine aykırılık bulunup bulunmadığı yönünden incelenmeli, eğer kamu düzenine aykırılık yoksa başvuru reddedilmelidir.
2.Asıl İnceleme
BAM Hukuk Dairesince davanın özelliğine göre heyet ya da görevlendirilecek naip üye tarafından inceleme yapılır. İnceleme sırasında başka BAM ve ilk derece mahkemeleriyle de keşif ve tanık dinlenmesi gibi konularda istinabe yapılabilir.
İlk derece mahkemesinde yazılı yargılama usulü uygulanmış ise, bölge adliye mahkemesinde de aksi belirtilmedikçe yazılı yargılama usulüne ilişkin hükümler uygulanır. Bölge adliye mahkemesinde gerçekleşecek yargılama usulleri; tahkikat, sözlü yargılama ve karar aşamalarıdır.
Ancak tahkikat açısından duruşma yapılması gerekli olmayan hallerde, sözlü yargılamaya da ihtiyaç yoktur ve doğrudan dosya üzerinden karar verilebilir.
İstinaf incelemesi, kamu düzenine aykırılık halleri dışında istinaf sebepleriyle sınırlı olarak yapılmaktadır. Ayrıca BAM da ilk derece mahkemesinde yapılabilen bazı işlemlerin yapılması mümkün olmaz. Bunlar;
- Karşı dava açılamaz
- Davaya müdahale talebinde bulunulamaz
- Davaların birleştirilmesi istenemez. Ancak aynı yargı çevresinde yer alan aynı düzey ve sıfattaki mahkemelerde görülen ve aralarında bağlantı bulunan davalar birleştirilebilir.
- Islah talebinde bulunulamaz
- İlk derece mahkemesinde ileri sürülmeyen iddia ve savunmalar dinlenmez BAM tarafından kendiliğinden dikkate alınacak durumlar bunun istisnasıdır.
- İlk derece mahkemesinde dayanılmayan delillere dayanılamaz.
- Bölge adliye mahkemeleri için yetki sözleşmesi yapılamaz
Duruşma Yapılmasına Gerek Olmayan Haller
- İlk derece mahkemesinin ağır usul hataları ve bazı usul kararları
- Davaya bakması yasak olan hâkimin davaya bakması
- İleri sürülen haklı hâkimin reddi istemine rağmen hâkimin davaya bakması
- Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik ve yetkisizlik kararı vermiş olması veya görevli ve yetkili olmamasına rağmen davaya bakmaya devam etmesi veyahut bölge adliye mahkemesi yargı çevresi dışında kalması
- Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması
- Mahkeme tarafında usule aykırı olarak, davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların ayrılmasına, birleştirilmesine veya mercii tayinine karar verilmiş olması
- Tarafların gösterdikleri deliller incelenmeden karar verilmiş olması
Yukarıda sayılan durumlarda BAM, esası incelemeden kararın kaldırılmasına, ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemesine veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine gönderilmesine duruşma yapmadan karar verir.
- BAM da aslında işin esasına girilip karar verilmesi gereken durumlar söz konusu olmakla birlikte duruşma yapılmasına gerek duyulmayan durumlar
- İncelene mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşılırsa duruşma yapılmadan başvurunun reddine karar verilir.
- Yargılamada eksiklik bulunmamakla birlikte, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip yeniden yargılama yapılmasına gerek olmadığı durumlarda
- Kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzeltilerek yeniden karar verilir.
- Yargılamadaki eksiklikler duruşma yapılmadan da giderilmesi durumunda
Duruşma Yapılması
Yukarıda belirtilen durumlar dışında, ön inceleme aşamasından sonra BAM duruşma açar ve tahkikat yürütür.
Duruşma yapılması gereken durumlarda, taraflara çıkartılan çağrı kâğıtlarında duruşmaya katılmamaları halinde, tahkikatın yokluklarında yapılarak karar verileceği husus ve belirlenen gideri duruşma gününe kadar avans olarak yatırması gerektiği bildirilir. Başvuran mazeretsiz olarak duruşmalara katılmadığı veya giderleri yatırmadığı takdirde dosyanın mevcut durumuna göre karar verilir. Farklı bir düzenleme yoksa ilk derece mahkemesindeki yargılama usulüne göre işlem yapılır.
BAM nin içtihatları arasında çelişki bulunması halinde içtihatların birleştirilmesi ve çelişkinin giderilmesi BAM Başkanlar Kurulu tarafından Yargıtay 1. Başkanlığından istenir. İçtihadı birleştirme kararını Yargıtay Hukuk genel Kurulu verir.
