Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu İle Takip
Alacak rehinle güvence altına alınmış ise, önce rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapılması zorunluluğu getirilmiştir. Bu kural gereği rehin paraya çevrilmeden haciz veya iflas yoluyla takip yapılamaz. Ancak bu kurala bazı istisnalar getirilmiştir;
• Alacak Kambiyo senedine bağlı ise alacaklı rehni paraya çevirmeden de doğrudan haciz veya iflas yoluyla takip yapabilir.
• İpotekle temin edilmiş taksit ve yıllık faiz alacakları için rehin paraya çevrilmeden doğrudan haciz veya iflas yoluna başvurulabilir.
• Sermaye Piyasası Kanunu’nda tanımlanan konut finansmanından kaynaklanan rehinle temin edilmiş alacaklar ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın rehinle temin edilmiş alacakların takibinde, rehin paraya çevrilmeden doğrudan haciz veya iflas yoluyla takip yapılabilir.
Alacak rehinle ve aynı zamanda adi kefalet ile güvence altına alınmış ise rehin paraya çevrilmeden doğrudan haciz veya iflas yollarına başvurulamaz. Ancak asıl borçlu iflas etmişse veya hakkında aciz vesikası düzenlenmiş ise doğrudan haciz veya iflas yoluna başvurulabilir.
Alacak rehinle ve aynı zamanda müteselsil kefalet ile güvence altına alınmış ise rehin paraya çevrilmeden de doğrudan haciz veya iflas yollarına başvurulabilir. Ancak rehin konusu malı kefilin kendisi veya bir üçüncü kişi getirmiş ise rehin paraya çevrilmeden doğrudan haciz veya iflas yollarına başvurulamaz.
Rehin Sayılan Haklar
İpotek, ipotekli borç senedi, irat senedi, gemi ipoteği , taşınmaz yükü, eklenti üzerindeki rehinler, teslime bağlı taşınır rehni, ticari işletme rehni, hapis hakkı, alacak ve öteki haklar üzerindeki rehinler, rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapma imkanı verir.
Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız takip
Gönderilen ödeme emrinde borçluya 7 gün içinde varsa itirazlarını ileri sürmesi gerektiği ya da 15 gün içinde borcu ödemesi gerektiği bildirilir. Verilen süre içerisinde borçlu rehin hakkına itiraz etmezse rehin hakkını kabul etmiş sayılır. Sadece rehin hakkına itiraz ettiği takdirde alacaklının takibe haciz yoluyla devam edebilme hakkı bulunur. Takibe haciz yoluyla devam edilmesi halinde borçluya mal beyanında bulunması için 7 gün süre verilir.
Ödeme emrine itirazda genel haciz yolundaki durumlar aynen uygulanır. Borçlu ödeme emrine itiraz etmez veya itirazı iptal edilir yahut kaldırılırsa 1 yıl içinde rehinli malın satışı istenebilir.
Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı takip
Alacak veya rehin hakkı yada ikisi birden ilam yada ilam niteliğinde bir belgeye bağlıysa, alacaklı bu takip türüne başvurabilir. Gönderilecek ödeme emrinde borçluya 7 gün içinde borcu ödemediği yahut icranın geri bırakılması kararı getirmediği takdirde rehin konusu malın satılacağı bildirilir.
İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız takip
Alacaklının elinde ilamlı takip yoluna başvurma imkanı veren belgelerden biri mevcut değilse ve özellikle üst sınır ipoteği mevcutsa yani ipotek ilerde doğacak veya doğması muhtemel bir alacak için tesis edilmiş ise bu takip türüne başvurabilir.
Borçluya gönderilecek ödeme emrinde, borçlunun varsa 7 gün içinde itirazlarını ileri sürmesi gerektiği, yoksa 30 gün içinde borcu ödemesi, aksi takdirde taşınmazın paraya çevrileceği kendisine ihtar edilir.
Borçlu bu takipte taşınırlardan farklı olarak rehin hakkına itiraz edemez, çünkü tapuda resmi şekilde tesis edilmiştir. Ayrıca ipotekle temin edilmiş alacaklar için zamanaşımı işlemeyeceğinden zamanaşımı itirazında da bulunulamaz.
İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı takip
Alacak veya rehin hakkı yada ikisi birden ilam veya ilam niteliğinde bir belgeye bağlıysa yahut alacaklı kredi vermeye yetkili kuruluş ve elinde 150/ı maddesi anlamında belge bulunan alacaklı ise, bu yola başvurulabilir ve borçluya gönderilen icra emrine rağmen 7 gün içinde borcu ödemez veya icranın geri bırakılması kararı getirmez ise rehin paraya çevrilir.
İpotek akit tablosu kayıtsız ve şartsız para borcu ikrarı içeriyorsa yine bu yola başvurulabilir ve borçluya gönderilen icra emrine rağmen 30 gün içinde borcu ödemez veya icranın geri bırakılması kararı getirilmez ise rehin paraya çevrilir.
Rehin Açığı Belgesi
Geçici Rehin Açığı Belgesi
Takip devam ederken rehin konusu malın alacağı karşılamayacağı anlaşılırsa, alacaklının talebi üzerine kendisine bir geçici rehin açığı belgesi düzenlenerek verilir. Bu belge borçlunun aciz haline düştüğünü göstermez ve borçlunun diğer malları üzerine haciz işlemi gerçekleştirilebilir. Ancak bu belge dayalı olarak haczetmiş olduğu malların satışını, açık kesin açığa dönüşmedikçe gerçekleştiremez.
Kesin Rehin Açığı Belgesi
Takip sonunda rehin konusu mal alacaklıların alacağını tamamen veya kısmen karşılamazsa kesin rehin açığı belgesi düzenlenir. Bu belge borçlunun aciz haline düştüğünü göstermez.
• Rehinle karşılanmayan kısım için haciz veya iflas yoluyla takip yapılabilir.
• Borç ikrarını içerir, itirazın kesin kaldırılmasında kullanılabilir.
• Borçluya karşı 1 yıl içinde takip yapılırsa yeniden ödeme emrinin tebliğine gerek yoktur.
(Bu 1 yıllık süre satış yapılamamış ise artırma gününden, satış yapılmış ise satışın kesinleştiği tarihten başlar)
• Hacze iştirak imkanı verir.
Rehin açığı belgesi borç ödemeden aciz belgesi niteliğinde değildir, dolayısıyla buna dayanarak iptal davası açılamaz.
